Günümüzde genel anlamı ile üç ekonomik sistem vardır.
Kamu ağırlıklı ekonomi, karma ekonomi ve liberal ekonomi.
Kamu ağırlıklı ekonomik sistem .
Kamu ağırlık ekonomik sistemde, ekonominin tamamı ya da tamamına yakını kamu sektörünün denetimindedir. Üretim araçları ya devlet ya da birer kamu ortaklığı olan kooperatiflerin denetimindedir.
Özel teşebbüs yoktur.
Üretim, sağlık, eğitim iç ve dış ticaret tamamı ile kamunun denetiminde yürütülür.
Bu ekonomi anlayışı sosyalist ülkelerde uygulanır.
Ekonomide toplum çıkarlar öndedir ve bundan hiç taviz de verilmez.
Yakın zamana, kadar Doğu Bloku dediğimiz Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği ve Varşova Paktı ülkelerinde uygulanıyordu. 1990 yılından sonra bu ülkelerde rejim değişince uygulanmaz oldu.
Günümüzde uygulandığı ülkeler, Küba, Kuzey Kore, Vietnam, Kamboçya, Moğolistan ve Çin Halk Cumhuriyetidir.
Bu ekonomik sistem de özel sektör ya hiç yoktur ya da çok etkisizdir.
Karma ekonomik sistem.
Özel sektörün ve kamu sektörünün ekonomiyi birlikte yönettiği, her iki tarafında üretim ve pazarlamayı birlikte yürüttüğü ekonomik sistemdir.
Üretimin her alanında hem özel sektör hem de kamu sektörü vardır.
Karma ekonomi de özellikle de özel sektörün girmek istemediği ve yüksek sermayenin gerektirdiği alanlar da kamu sektörü devreye girer.
Türkiye’de cumhuriyetin ilanından sonra 24 Ocak 1980 tarihinde alınan ekonomik karara kadar, karma ekonomi uygulandı. Kamu İktisadi Teşebbüsleri dediğimiz kurumlar Sümerbank, Etibank, Petrol Ofisi gibi kuruluşlar kamu sektörüne örnektir. Tariş, Ant Birlik, Trakya Birlik, Çuko-Birlik, Fisko Birlik, Köy Koop gibi kooperatif kuruluşları da şahıs ortaklığına dayalı örneklerdendir.
Kooperatifler ve devlet kurumları ekonomiyi özel sektör kuruluşları ile birlikte yürütürler.
Üretim ve pazarlama bu kuruluşlar tarafından yapılır
Her iki tarafında ekonomide etkin olduğu alanlar vardır.
Liberal ekonomi.
Liberal ekonomide özel teşebbüs ekonominin hem lokomotifi hem de vagonudur.
Ekonominin ana sektörleri özel sektördedir.
Kamu kuruluşları ekonomide tamamen devre dışı bırakılır.
Kişilerin ortak olduğu kooperatifler de zamanla zayıflatılarak ekonomideki etkisi tamamen ortadan kaldırılır. Geçmişteki o kooperatif birlikleri nerede şimdi?
24 Ocak 1980 tarihinde Turgut Özal liderliğinde alınan liberalleşme kararları ile ortadan kaldırıldı. Özel teşebbüs ekonomide tamamen etkin duruma getirildi.
3 Haziran 1986 tarihli Resmi Gazetede özelleştirme kararnameleri Resmi Gazetede yayımlandı ve uygulanmaya başlandı.
Bundan sonra da, Kamu İktisadi Teşebbüsleri (KİT)özelleştirme adı altında yerli ve yabancı özel şirketlere satıldı. Hem öyle bir özelleştirme ki, değerlerinin de çok altında.
Örnek: Telekom, bir yıllık kârına Lübnanlı Harari’ye satıldı, oda kaçtı gitti, çektiği banka kredisi vatandaşlarımızdan tahsil edildi.
Petrol Ofisi Hollanda’ya satıldı.
Şeker ve Tekel fabrikaları, Türkiye Denizcilik İşletmeleri, Sümer Holding A. Ş. Seka, Türkiye Gemicilik Sanayi satıldı.
Yerli ve yabacı özel teşebbüs kuruluşları ülkedeki önemli kitleri yağma Hasan’ın böreği gibi paylaştılar.
Gelir dağılımı adaletsizliği arttı. Zenginler aşırı zengin olurken, geniş halk kitleleri yoksullaştı.
Orta direk tamamen yok oldu.
Emekçi sınıflar, dar gelirliler yoksullaştı
Eğitim istemi dinselleştirildi.
Tarım bitirildi ve çiftçi gereği gibi üretemez oldu.
Trakya’nın yüz ölçümü kadar arazi ekilemez oldu.
Adalet, hukuk, ekonomi ve eğitim sistemi bozuldu.
Neticede ekonomi bozulunca, bütün kültürel değerlerde farklılaştı ve buraya geldik.