DİSK-AR’ın Ocak 2025 İşsizliğin Görünümü Raporu’na göre, geniş tanımlı işsizlik oranları pandemi dönemindeki zirve seviyelere yeniden ulaştı. TÜİK’in Kasım 2024 Hanehalkı İşgücü Araştırması (HİA) verileri, iş gücü piyasasındaki kırılgan yapının sürdüğünü ortaya koydu. Geniş tanımlı işsizlik oranı Kasım 2024 itibarıyla yüzde 28,2 olarak açıklanırken, dar tanımlı işsizlik oranı ise yüzde 8,6 seviyesinde hesaplandı. Geniş tanımlı işsizlik oranı böylece Ocak 2021’de pandemi kaynaklı kriz döneminde ulaşılan yüzde 29 seviyesine tehlikeli bir yakınlık gösterdi.
11 Milyonu Aşkın İşsiz
DİSK-AR’ın TÜİK verilerine dayanarak yaptığı hesaplamalara göre, geniş tanımlı işsiz sayısı 11 milyon 436 bin kişiye ulaştı. Resmi dar tanımlı işsizlik rakamlarına göre 3 milyon 72 bin kişi işsiz görünse de, eksik istihdam, iş bulma ümidini kaybetmiş olanlar ve çalışmaya hazır durumda olup iş aramayanlar dahil edildiğinde geniş tanımlı işsizlik oranı gerçeği yansıtıyor.
Kadın İşsizliği Tarihi Zirvede
Kasım 2024 verilerine göre, geniş tanımlı kadın işsizliği yüzde 38,3 ile tüm zamanların en yüksek seviyesine çıktı. Geniş tanımlı erkek işsizliği yüzde 22,1 iken, kadınlarda bu oran yaklaşık 16 puan daha yüksek. Bu fark, toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin iş gücü piyasasında ne kadar belirgin olduğunu gözler önüne seriyor. Kadın işsizliğinin artışındaki en önemli etkenler zamana bağlı eksik istihdam ve potansiyel iş gücündeki artış olarak değerlendirildi. Özellikle ev içi bakım sorumlulukları ve kayıtlı istihdamdaki kısıtlamalar, kadınların iş gücünden uzaklaşmasına neden oluyor.
Eksik İstihdam ve Ümitsiz İşsizlerde Büyük Artış
İş aramaktan vazgeçmiş, ancak çalışmaya hazır durumda olanların ve eksik istihdam edilenlerin sayısı hızla arttı. DİSK-AR raporuna göre, haftalık 40 saatten az çalıştığı halde daha fazla çalışmak isteyenleri kapsayan zamana bağlı eksik istihdam sayısı bir yılda 1 milyon 525 bin kişi artarak 3 milyon 554 bine ulaştı. Ümitsiz işsizler ve iş aramayıp çalışmaya hazır olanların oluşturduğu potansiyel iş gücü ise 4 milyon 810 bin kişi olarak kaydedildi. Bu veriler, ekonomik darboğazın halk üzerindeki etkilerinin daha derinleştiğini ortaya koyuyor.
Genç İşsizlikte Tehlike Çanları
Genç işsizlikteki oranlar da alarm veriyor. 15-24 yaş arası genç nüfusta geniş tanımlı işsizlik oranı kadınlarda yüzde 21,9, erkeklerde yüzde 15,1 oldu. Bu durum, gençlerin eğitimden istihdama geçiş sürecinde ciddi engellerle karşılaştığını ve iş gücü piyasasına dahil olmakta zorlandığını gösteriyor.
İşsizlik Sigortası Yetersiz
DİSK-AR raporunda, işsizlerin yalnızca yüzde 14,2’sinin işsizlik sigortası ödeneğinden faydalanabildiği vurgulanıyor. Resmi verilere göre Kasım 2024’te 3 milyon 72 bin işsiz bulunurken, işsizlik ödeneği alabilen kişi sayısı yalnızca 436 bin 455 olarak kaydedildi. İşsizlik sigortası fonunun kapsamının genişletilmesi ve işsizlerin büyük bir bölümünün sosyal güvenceden yoksun kalmaması gerektiği belirtiliyor.
Dar ve Geniş Tanımlı İşsizlik Arasındaki Fark Giderek Açılıyor
Rapora göre, dar tanımlı işsizlik oranı yüzde 8,6 seviyesinde seyrederken, geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 28,2’ye ulaşmış durumda. Bu fark, geniş tanımlı işsizliğin iş gücü piyasasında gerçek tabloyu yansıttığını ve ekonomik krizin derinleştiğini ortaya koyuyor. Geniş tanımlı işsizlikle dar tanımlı işsizlik arasındaki fark 19,6 puan ile kritik bir seviyeye ulaştı.
Pandemi Sonrası Ekonomik Hasar Sürüyor
Geniş tanımlı işsizliğin pandemi dönemindeki seviyelere çıkması, ekonomik krizden çıkış sürecinin hâlâ tamamlanmadığını gösteriyor. Raporda, Türkiye’deki iş gücü piyasasının toparlanabilmesi için ekonomik büyümenin istihdam yaratacak biçimde desteklenmesi gerektiği belirtiliyor. Ekonomik politikalarda sosyal adaleti ve güvenceli istihdamı temel alan reformlara ihtiyaç duyuluyor.
Detaylı rapora buradan ulaşabilirsiniz: https://arastirma.disk.org.tr/wp-content/uploads/2025/01/Issizligin-gorunumu-Ocak-2025.pdf
