Ebru DOST
Merkez Bankası (MB) iktidarın ekonomi politikalarını desteklemek için 'arka kapı' satışlarıyla döviz kurlarını uzun süredir belli bir seviyede tutmaya çalışıyor. Banka, rezervler suyunu çekince altın satmaya da başlamıştı. Türk lirasındaki değer kaybını yavaşlatmak için bankalara da sürekli yeni düzenlemeler getiriliyor. Şimdi de MB'nin talimatıyla tüzel kişilere döviz satışının durdurulduğu öne sürüldü. Piyasa da şuan Harem Altın döviz alım satımı ülke genelinde durdurdu.
Hazine ve Maliye Bakanlığı'na yeni atanan Mehmet Şimşek'in serbest piyasaya dönüleceği sinyalinin üzerine piyasalarda hareketlilik başladı. Döviz artışı devam ederken, devlet bankaları döviz satışında limit düşürdü. Döviz de fiyat artışının, yabancı sermayenin ülkeye akışı ile doğru bağlantılı olduğu düşünülen stratejinin yanı sıra gün içinde bazı dövizcilerde döviz alım-satım durduruldu.
Seçiminde etkisiyle hareketli günler geçiren döviz piyasası için, İmece Gazetesi olarak Mersin'de Döviz işletme yetkilisi Mehmet Karaca ile bir röportaj gerçekleştirdik.
Dolar artışı devam eder mi?
Dolar artışı yıl sonuna kadar da devam edebilir. Burada önemli olan güvendir. İzlenen ekonomi politikaları çok önemlidir. 2018 yılından itibaren uygulanan ekonomi politikalarının getirdiği sonuçlar ortada. Yeni Maliye Bakanının insanları şeffaf bir şekilde aydınlatması lazım. Biz ya dövizi bu şekilde serbest bırakıyoruz demeli. Yada serbest piyasa ekonomisine geçiyoruz. Bu ekonominin şartları ne gerekiyorsa onu yapmak zorundadır. Dolar yükselecekse yükselir. Belli bir müddet sonra dolarda rayına oturacaktır elbet. Ben doların otuz beş lira civarında, Euro'nun ise otuz sekiz, kırk civarında olacağını bekliyorum. Bu benim kendi şahsi beklentim. Bu yıl sonunda da olabilir. Kısa süreli de olabilir.
Bugün dövizde ki yüzde 7'lik artış, nasıl yansıdı?
Evet bu artış sabahtan itibaren başladı. Yirmi bir seksen, yirmi bir doksan derken bir anda yirmi ikiyi geçti. Yirmi iki buçuk, yirmi üç. Ondan sonra yirmi üçün üstüne çıktığı zaman müşteri de şaşırmaya başladı. Yani mesela bizi müşteriler fiyat bilgisi için arıyor. Yirmi üç lira diyorum. Çok şaşırıyorlar. Yanlışlık vardır diyorlar. İster istemez bugün müşterilerimizle gergin anlar yaşadık. Ama genel anlamda piyasanın yönünün belirlenip, piyasada bir ekonomik kuralın oluşması için ekonomi bakanın tatmin edici bir açıklama yapması lazım.
Şimdi seçimden öncekine göre seçimden önce de çok döviz alan vardı ama bugün itibariyle daha da çok alınmaya başladı. Yani sabahları dolar bozmaya gelirlerken öğleden sonra ibre tekrar tersine döndü. Tekrar döviz almaya başladılar.
Kamu bankalarının döviz alım limitini düşürmesi sebebi ne sizce?
Yani kamu bankaları için bazı banka müdürlerine haber gitmiş. Yani döviz satmayın, döviz bırakmayın, vermeyin gibisinden. Bankalar zaten bunu yapmıyordu, vermiyordu. Ekonominin bir kuralı var. Kuralına göre oynamazsan ekonomi seni vurur. Çarpar. Yani bu işin kuralı bu. Kuralına göre oynayacaksın Bir şeyi çok baskılamayacaksın. Bazı yerlerde serbest bırakacaksın. Şartlar ne gerekiyorsa onu yaparız. Dolar bugün yükselir, yarın düşer. İlla da sürekli yükselecek diye bir şey yok. Her şeyin bir yükselişi vardır. Bir düşüşü vardır. Ama rölantide gitmesi gereken bir sistem ki o da güvene dayalı bir sistem. Yani bizim ülkemizin gelir seviyesi düşüyor. Gider seviyesi artıyor. İthalatımız artıyor ihracatımız azalıyor. Bu ne demektir? Dışa bağımlı yaşamak. Dışa bağımlı yaşadığı müddetçe senin Türkiye'deki dövizin düşme şansı sıfırdır.
Dövizde stabiliteyi ne zaman sağlanır?
Ekonomi Bakanı şeffaf bir şekilde açıklayacak. Diyecek ki, arkadaşlar serbest piyasa ekonomisini uyguluyoruz, doları tutma yok. Bundan sonra ekonomi de ne gerekiyorsa onu yapacağız.Yavaş yavaş güven duyulması ile bir stabilite sağlanır. Yani Türkiye'nin en büyük sorunu şu anda güven. Dışarıdan yatırım yapan insanlar, Türkiye'ye güvenmediği için şu anda ülke risk puanımız yükseliyor. Bizim bu risk puan seviyesini düşürmemiz lazım. Şuan da bu puan 600-700 civarında. Bunu 300'e indirirsek bile yatırımlar almaya başlarız. Ve bu durum dövize de bir stabilite sağlar.
Korumalı mevduat hesabının sonuna geliyoruz artık o konu hakkında bir düşünceniz var mı?
Ben o konuyu hiç düşünmek istemiyorum. Türkiye için hiç yararlı bir şey olmadı. Yani dövizi durdurmak için. Ama o oradan çıkan para yanlış kullanılırsa ülke için hiç iyi şeyler olmaz.