Çin'deki bilim insanları yakın zamanda gezegenimizin kalbi hakkında önemli bir keşif yaptı; her 8,5 yılda bir, Dünya'nın iç çekirdeği kendi dönme ekseni etrafında sallanıyor. Yeni çalışmaya göre, bu kayma büyük ihtimalle iç çekirdek ile Dünya'nın mantosu (yer kabuğunun altındaki katman) arasındaki küçük bir yanlış hizalanmadan kaynaklanıyor.
Yüzeyin yaklaşık 2 bin 896 km altından başlayarak, Dünya'nın çekirdeği, dönen bir sıvı dış sınıra ve çoğunlukla katı bir iç katmana bölünmüştür. Bu bölge, günlerin uzunluğundan, insanlığın güneş tarafından yayılan zararlı ışınlardan korunmasına yardımcı olan Dünya'nın manyetik alanına kadar gezegenimizin bir takım jeofizik dinamiklerinden kısmen sorumludur.
Nature Communications dergisinde 8 Aralık'ta yayınlanan araştırmaya göre, iç çekirdekteki bu yeni keşfedilen eğim, sonunda sıvı çekirdeğin şeklinde ve hareketinde bir değişikliğe yol açarak Dünya'nın manyetik alanında potansiyel bir değişime neden olabilir.
İÇ ÇEKİRDEK TOPAÇ GİBİ YALPALIYOR
Bu çekirdeğin iç işleyişini daha iyi anlamak için, Wuhan Üniversitesinden Hao Ding liderliğindeki jeofizik araştırmacıları, 2019'da kutupsal dönüş olarak bilinen, Dünya'nın dönme ekseninin kabuğuna göre hareketini analiz etti. Kutupsal harekette kabaca her 8,5 yılda bir meydana gelen hafif bir sapma tespit ettiler; bu, bir topacın yalpalamasına benzer bir "iç çekirdek yalpalamasının" potansiyel varlığına işaret ediyor.
Son çalışmada bilim insanları, dünya genelinde gün uzunluğundaki küçük değişimleri ölçerek ve bunları daha önce tanımladıkları kutupsal hareketteki değişimlerle karşılaştırarak söz konusu döngüyü teyit etti.
Veriler, bu yalpalamanın muhtemelen Dünya'nın iç çekirdeği ile manto arasındaki 0,17 derecelik eğimden kaynaklandığını gösteriyor. Ding'e göre bu, "Dünya'nın iç çekirdeğinin dönme ekseni ile mantonun dönme ekseninin örtüştüğünü varsayan geleneksel Dünya dönme teorisi"ne aykırı.
Araştırmaya göre bu eğim, iç çekirdeğin kuzeybatı yarım küresinin bu katmanın geri kalanından biraz daha yoğun olabileceğini ve aynı zamanda Dünya'nın iç ve dış çekirdeği arasında yoğunluk farkı bulunduğunu da gösteriyor olabilir.
Yeni çalışma "katı iç ve sıvı dış çekirdekteki metal arasındaki bileşim farkını ayırt etmeye yardımcı olmanın yanı sıra iç çekirdeğin yalpalamasının yönünü ve hızını tahmin etmeye yardımcı oluyor."
İÇ ÇEKİRDEĞİN SALLANMASINA YOL AÇAN ŞEY NE?
Güney Kaliforniya Üniversitesinden yer bilimleri profesörü John Vidale, bulguların, gezegenimizi anlamak için temel yapı taşları hakkında önemli bilgiler sağladığını söyledi.
Araştırma ekibi, iç çekirdek sallanmasının yanı sıra kutup hareketindeki sapmaya neden olabilecek atmosferik, okyanusal ve hidrolojik etkilere ise imkan vermiyor. Ancak Vidale'e göre bu kaynakların bir rol oynamadığını doğrulamak zor, çünkü bu çalışmada yapılan analiz türlerini bir araya getirmek için çok çeşitli uzmanlar gerekiyor.
İleriye dönük olarak bu keşif, araştırmacıların Dünya'nın iç çekirdeği ile depremlerden manyetik alandaki değişikliklere kadar insanlığı etkileyen süreçler arasındaki dinamikleri anlamalarına yardımcı olabilir.
