Seren SABUNCU
2023 yılında emekli aylıklarına yapılan zamların yetersiz kaldığına dikkat çeken Mersin Emekliler Derneği Başkan Yardımcısı Veli Tol, emeklilerin açlık sınırın altında kaldığını ifade etti. Dernek üyesi Mehmet Özelli de isyanını gazetemiz aracılığıyla dile getirerek, “Biz hakkımız olan, devlete ödediğimiz primleri istiyoruz” dedi.
Teslim olmadan, boyun eğmeden, insana yakışır şekilde ve onurlu yaşamak istediklerini söyleyen Tol, “Emekliyi duyan yok, vatandaşlıktan sayan yok, feryadını duyan yok söylesem tesiri yok sussam gönül razı değil. 2023 yılında emekli aylıklarına yapılan zamların yetersiz kaldığı, dolaylı vergiler olan KDV ve ÖTV oranlarında yapılan artışlarla emekli zamlarının geri alındığı bir gerçek. Emeklilerin kök aylıkları yetersiz kaldığından 15 milyon emeklinin bu yapılan zamlarla emekli büyük hayal kırıklığına uğramıştır. Taban aylıklar İyileştirilmeden ve aylık hesaplama sistemleri değiştirilmeden yüzdeli zamlar emeklileri korumamaktadır. Emeklilere seyyanen 4.000 TL. zam talebi bile dikkate alınmamıştır. Sosyal devletin çalışanlara ve emeklilere bir bütün olarak bakması gerekmektedir. 2023 yılında emekli aylıklarına birinci altı ayda %30 ikinci altı ayda %25 zam uygulanmış ve toplamda %62.5 artış yapılmıştır” dedi.
2023 yılında asgari ücrete kamu işçisi ve memur aylığına ortalama yüzde 110 artış yapıldığına işaret eden Tol, çalışanlar ile emeklilerin arasındaki makasın açıldığını, emeklinin açlık sınırının altında kaldığına vurgu yaparak emekliye ek zam yapılması talebinde bulundu.
Dernek üyesi Mehmet Özelli isyanını ve taleplerini şu sözlerle dile getirdi; "3 yıl önce 7.500 alıyordum. Şuan 9.500 alıyorum, 6000 kira verdim. Kalan parayla fatura ödeyip çocuklara bakıyorum. Haftasonları pazarcılar tezgah topladıktan sonra yerde olan meyve ve sebzeleri toplamaya gidiyoruz. Bizi görenler cebimize para koyuyor. Ekmeği askıdan alıyoruz. Çocukları okutamıyoruz. 27 yıl çalıştım karşılığını alamıyorum, paramız kesiliyor. Paranın nereye gittiğini bilmiyoruz. Emekliler zor durumdayken emekli milletvekilinin bu kadar maaş alması doğru mu? Vicdana sığıyor mu? Hak isterse alır, istemeye hak verilmez. Biz de hakkımız olan devlete ödediğimiz primleri istiyoruz.”
Tol, çözüm bekledikleri sorunları ise şöyle sıraladı;
1. 2000 sonrası emeklilerin intibakı yapılmadığından emekli aylıkları arasındaki eşitlik kurulmamıştır. Emekli aylıklarında eşitliğin sağlanması için 2000 öncesi emeklilere yapılan 6283 sayılı intibak kanunu aynı şekilde 2000 sonrası emeklilere de uygulanmalıdır.
2. Emekliye TÜFE'ye endeksli yüzdeli zamlar, aylıkları düşük olan emeklilerimizi mağdur eden bir sisteme dönüşmüştür. 5510 sayılı kanunun 55. maddesi değiştirilmeli ve seyyanen zamlarla birlikte refahtan (milli gelirden) pay verilmelidir.
3. Emekli aylıklarını düşüren hesaplama sistemi değiştirilmelidir. Çalışılan dönemeler için tek bir aylık hesaplama sistemi. 2000 öncesi dönemde uygulanan 506 sayılı kanun döneminde olduğu gibi gösterge sistemine geçilmeli ve alt sınır aylık bağlama oranı %70'den başlamalı ve prim kazanç aralıklarına göre kademeli aylık bağlama oranı belirlenmelidir.
4. TÜFE oranları emeklileri temsil etmiyor. (TÜİK) 'in (Türkiye İstatistik Kurumu tarafından hesaplanan oranlara göre emekli aylıklarına yapılan zamlar, gerçek fiyatlar karşısında yetersiz kalmıştır. Bu nedenle emeklilerimizin harcamalarına göre enflasyon sepeti oluşturmalı. Hayatın gerçekleriyle örtüşecek şekilde yeniden belirlenmeli aksi durumda emekliler mevcut hesaplama ile daha az zam almaktadır.
5. Ek ödeme oranları yükseltilmeli Temmuz ayı itibariyle harcamalardan alınan vergi oranlarına yapılan yüksek oranlı artışlar karşısında vergi iadesinin yerine getirilen ve yüzde 4-5 arasında değişen ek ödeme oranları değersiz kaldığından tek kalem olarak %10'a yükseltilmelidir.
6. Emekliler katkı paylarından muaf tutulmalı. Emeklilerimizin ödemiş oldukları sağlık katkı payları emeklilerin ödeme gücünü aşmıştır. Çalıştığı dönemlerde %12 sağlık primi ödeyen emekliler çeşitli adlar altında kesilen katkı paylarından muaf tutulmalıdır.
7. Bayram ikramiyeleri güncellenmeli ve emeklilere ödenen bayram ikramiyeleri günün koşullarında yetersiz kalmıştır. 2023 yılı için bayram ikramiyesi 2000 TL güncellenmiş olup talebimiz bayram ikramiyesinin en az aylık ödemesi ile eşitlenmelidir.
8. Yüksek hızda artan enflasyon sürekli dalgalanan döviz kurlarıyla beraber ülkemiz emeklileri gelecekle ilgili endişe duyduğu bir toplum haline gelmiştir. Ülkeyi yönetenlerin emeklinin refah seviyesini yükseltecek adımları bir an önce hayata geçirmelidir.
