Ekonomi uzmanı Alaattin Aktaş, kış boyunca uygulanan doğalgazdaki sübvansiyonun sona ermesiyle Mayıs ayı enflasyon hesaplarında bir artış yaşanacağını, giyim grubunda beklenen artışın da etkisiyle enflasyonun yüzde 4 dolaylarında olacağını açıklamıştı. Aktaş son olarak döviz ve akaryakıtta yaşanan gerilemenin bu tahminleri değiştirdiğini, Mayıs enflasyonunun yüzde 3'ün altında kalabileceğini belirtti.
Alaattin Aktaş'ın bugünkü yazısının ilgili bölümü şöyle:
"Enflasyonda belirleyici iki temel etken olduğunu hep vurgulamışımdır. Bunlar; kur artışı ile akaryakıt fiyatları.
Sırayla gidelim...
Dolar kurunda mayısta artış bir yana düşüş var. Dolar ay ortalaması bazında mayısta 32.19 düzeyinde oluşmak üzere. Nisandaki ortalama 32.27 olmuştu. Buna göre yüzde 0.25 düzeyinde bir düşüş söz konusu. ’Aradaki farkın ne önemi var’ denilebilir elbette; evet, çok az bir fark var ama en azından artıştan söz etmiyoruz.
Ayrıca bu ayki oran, 2021’in ağustosundaki yüzde 1.6’lık düşüşten sonraki en yüksek gerilemeye işaret ediyor. Neredeyse son üç yılın en belirgin düşüşü söz konusu.
Dolayısıyla mayıs ayı için hiç kimse ’Ama dolar arttı; ama ithal maliyetler’ gibi gerekçelere sığınamaz.
Dövizin yatay seyri, hatta çok az gerilemesi tabii ki fiyatlarda bir ucuzlama yaratmaz, kimsenin böyle bir beklentisi yok ama en azından döviz gerekçesiyle ya da bahanesiyle zam yapılması da söz konusu olmaz, olmamalı.
AKARYAKIT BAHANESİ DE YOK
Bu ay akaryakıta da zam gelmedi, tam tersine ucuzlama oldu.
Ay ortalaması bazında mayısta benzin yüzde 1.8, motorin yüzde 3.2, otogaz yüzde 3.7 ucuzladı.
Her türlü mal ve hizmetin temel girdisi olan akaryakıttaki bu fiyat indirimi de dövizde olduğu gibi bir ucuzluk getirmeyecek; ancak en azından yeni zamların yapılmasına yol açmayacak. En azından açmaması gerekiyor.
YUKARI İTECEK ETKENLER; DOĞALGAZ VE GİYİM
Mayıs enflasyonu üstünde olumsuz etkide bulunacak iki etken olan doğalgaz ve giyim grubuyla ilgili olarak bu köşede daha önce de yer verdiğim detayları bir kez daha hatırlatmak istiyorum.
Doğalgazdaki 25 metreküplük sübvansiyon mayısta bitti. Merkez Bankası sübvansiyonun sona ermesinin mayıs ayı enflasyonuna 0.66 puanlık bir etkide bulunacağını hesaplıyor. Bir başka ifadeyle TÜFE kapsamındaki doğalgaz dışındaki tüm mal ve hizmetlerde fiyatlar sabit kalsa bile mayıs enflasyonu yüzde 0.66 olacak.
Bir yanlıştan başka bir yanlışa...
Normal bir fiyat endeksi hesaplamasında bu tür bir sübvansiyonun bitmesi fiyat artışı yaşanmış gibi bir etki doğurmazdı.
Çünkü TÜFE, mal ve hizmet fiyatlarındaki değişimi ölçer.
TÜFE, bir geçinme endeksi değildir; TÜFE, vatandaşın yaşam standardını ölçmez.
Ama TÜFE, doğalgazda tercih edilen hesaplama yönteminden dolayı geçen yıl mayısta ’indirim olmayan dönemde gerilemiş’, bu yıl mayısta ise ’zam olmayan dönemde artmış’ gibi görünecek.
Sonuç olarak TÜFE'de mayıs ayında, zam yapılmamasına rağmen, doğalgaz kaynaklı yüzde 0.66’lık bir artış söz konusu olacak. Bu, klasik benzetmeyle geçen yıl ilk düğmenin yanlış iliklenmesinden başka bir şey değildir."
