Dünya genelinde ölüm nedenleri arasında öne çıkan obezite, bu sorunun kökenlerini araştırmak amacıyla başlatılan uluslararası eprObes (Obezitenin Erken Önlenmesi) projesi ile derinlemesine inceleniyor. Bu projede Türkiye, sekiz Avrupa ülkesine liderlik ediyor. eprObes, şimdiye kadar gerçekleştirilen en kapsamlı araştırmalardan biri olma özelliğini taşıyor ve diğer bilimsel çalışmalardan farklı olarak, obezitenin nedenlerini embriyonun döllenme öncesi döneminden başlayarak ileri yaşlara kadar takip ediyor. Elde edilen veriler, yapay zekâ kullanılarak analiz edilecek ve bu sayede bebeklik döneminden itibaren bireyselleştirilmiş tedavi yöntemleri geliştirilecek.
Sekiz ülke
Türkiye'de Hipertansiyon ve Ateroskleroz Derneği ile Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı'nın iş birliğiyle yürütülen projeye İspanya, Almanya, Fransa, Danimarka, Polonya, Litvanya, Estonya ve Belçika katıldı. Projeyle, uluslararası bir çerçevede obezitenin erken önlenmesi için adım atmak isteniyor. Söz konusu projenin Avrupa Birliği tarafından desteklendiği ve 10 milyon avro bütçeli olduğu aktarıldı.
"Obezite sadece bir görüntü problemi değil"
İspanya Cordoba Üniversitesinden Prof. Dr. Manuel Tena-Sempre üçüncü konsorsiyum toplantısı için ülkemize geldi. Proje koordinatörü Sempre, obezitenin yalnızca bir görüntü problemi olmadığını söyleyerek, “Obezite sadece bir görüntü problemi değil, kalp krizi, inme, diyabet gibi olaylara sebep olan, beyin sağlığı, akciğer sağılığı ve ruh sağlığını etkileyen, problemlerin birbirinin içine geçtiği son derece kompleks bir durum. Artış hızına ve etkilediği insan sayısına bakarsak çağımızın en büyük pandemisi” dedi.
Hipertansiyon ve Ateroskleroz Derneği Başkanı Prof. Dr. Serap Erdine, Türkiye'nin obezitenin en hızlı arttığı ülke olduğunu belirterek, “Dünya Sağlık Örgütünün verilerine göre obezitenin en yaygın olduğu ve en hızlı arttığı ülke. Türkiye Sağlık Araştırmasının 2022 rakamlarına göre yetişkinlerin yüzde 20’i obez, yüzde 35’i ise aşırı kilolu. Kadınlar ise erkeklere göre daha şişman. Bütün bu veriler Türkiye’yi obezite ile mücadele etmesi gereken ülkeler arasında da birinci sıraya taşıyor” ifadelerini kullandı.
2060 yılında dünyanın yüzde 75'i
Prof. Dr. Erdine ayrıca, “Türkiye’deki hızlı artış giderek korkunç boyutlara ulaşıyor. Eğer tedbir alınmazsa 2060 yılında dünyanın yüzde 75’i, Türkiye nüfusunun ise yüzde 90’nının obez olacağı öngörülüyor” şeklinde konuştu.
Prof. Dr. Tena-Sempere, obezetiyle mücadelede alarma geçildiğini belirterek, “eprObes projesinin çalışma kollarından biri henüz kadının rahminde embriyonun oluşmadığı hücresel dönemdeki değişiklikleri ortaya çıkarmak. Bebek sahibi olmaya hazırlanan kadınların rahim içi sıvısından örnekler alarak laboratuvarda inceliyoruz. Daha sonra hamileliğin ilerleyen evrelerinde anne karnındaki gelişimi, doğumdan sonraki bebeklik evrelerini, çocukluk ve ergenlik dönemini, erişkinlik dönemini ayrı ayrı gruplarda inceliyoruz. Amacımız obezitenin kökeninde yer alan erken dönem patojenik mekanizmaları ve metabolik hastalık belirteçlerini tanımlamak. Obezite ile ilgili bu kadar geniş kapsamlı bir çalışma daha önce yapılmadı. Yapay zekâ bütün bu verileri işleyerek, obezitenin insan gözünden kaçabilecek sebeplerini ortaya koyacak ve kişiye özgü tedavi ve yeni stratejiler geliştirilmesine zemin hazırlanacak” dedi.