Tuğçe DOKUMACI

Roman Hafıza Çalışmaları Derneği (Roman Aklı-Romani Godi) 'Pandemide de dışlanan, daha da yoksullaşan ve hak ihlalleri derinleşen Romanlar' başlıklı rapor yayınladı.

Raporda pandeminin Romanlar üzerinde bıraktığı hasarlar ve pandeminin derinleştirdiği eşitsizliklere karşı Romanlar'ın nasıl korunmaları gerektiği üzerinde duruldu.
Raporda şu ifadelere yer verildi;
'Pandemi salgınını atlattık fakat yarattığı hasarı aşabildik mi tartışmalı…Türkiye'de bazı gruplar için Covid-19 salgını çok daha ağır yaşandı, etkileri hala sürüyor! Bu grupların başında Romanlar geliyor! Neden Romanlar? Çünkü Roman Hafıza Çalışmaları Derneği'nin (Romani Godi) Etkiniz AB Programı desteğiyle hazırladığı 'Covid-19 Pandemisinden Çıkış Süresinde Türkiye'de Romanlar' raporuna göre, kapatma-karantina koşullarında işsiz kalan Romanlar daha da yoksullaştı, temel ihtiyaçlarını bile gideremez oldu. Toplumdan dışlandılar, ayrımcılığa uğradılar. Sosyal yardımlardan ve sağlık hizmetlerinden daha az yararlandılar. Roman çocuklar yoksulluktan uzaktan eğitime katılamadılar, okul terki arttı. Tüm bu nedenlerle, pandemide ağırlaşan çocuk yoksulluğu ve derin yoksulluğun gelecek nesilleri ipotek altına almaması için kamusal önlemler alınmalı.'

'KORUYUCU ÖNLEM VE PLANLAMA OLUŞTURULMADI'
Türkiye'de 3 ile 6 milyon arası tahmin edilen Romanlar'ın, salgına karşı en kırılgan gruplar olduğunun ileri sürüldüğü raporda, 'Fakat onlara yönelik koruyucu önlem ve planlama oluşturulmadı' ifadeleri yer aldı. Pandeminin Romanlar üzerinde yarattığı çok yönlü hasarın etkileri, Romani Godi Derneği'nin hazırladığı 'Covid-19 Pandemisinden Çıkış Süresinde Türkiye'de Romanlar' raporunda şunlar yer aldı:

Ayrımcılık: Türkiye'nin en dezavantajlı gruplarından biri olan Romanlar, pandemi gibi sağlık krizinde bile dışlandılar: ayrımcı ve önyargılı tutumlara maruz kaldılar. Romanlara yönelik ayrımcılık politikaları ve önyargılar pandemi de sürdü.

İstihdam: Müzisyenlik, seyyar satıcılık, kağıt toplayıcılığı, hurdacılık gibi günübirlik kazanç getiren işlerde çalışan Romanlar, salgında çalışamaz oldular; gelir kaybına uğradılar, daha da yoksullaştılar. Bir araştırmaya göre, pandemide Romanların yüzde 70'i elektrik faturalarını, yüzde 53'ü kira ödemelerini, yüzde 50'si banka kredilerini ve yüzde 50'si özel borçlarını ödemekte zorluk yaşadı.

Sağlık: Çünkü Romanlar, pandemide de toplumun genelinden ayrı tutuldu; temizlik hizmetlerinden bile yeterince yararlanamadı, temiz içme suyuna erişmekte zorluk çekti. Tüm bu şartlarda, salgından daha fazla etkilendiler ancak yoksulluk ve güvencesizlikten sağlık hizmetlerine yeterince erişemediler.

Sosyal Hizmet ve Yardım: Daha çok desteğe ihtiyaç duymalarına rağmen sosyal yardımlardan da çok az yararlanabildiler. Yardımlar eşitsiz dağıtıldı. Pandemide Romanların sadece % 37.8'i kamu veya özel kurumlardan yardım aldı; bu yardımların da % 83.7'si ayni yardımdı.

Eğitim: Roman çocukların yoksulluktan eğitim alamaz oldular: çünkü velilerin ortalama geliri açlık sınırının altındaydı, aileler çocuklarının okul ihtiyaçlarını gideremedi. Roman çocukların en az yarısı, uzaktan eğitime katılabilecek teknolojik cihaza sahip değildi ya da internete erişimi yoktu. Roman çocuklarda okul terki arttı.

Barınma: Hukuki düzenlemeler olsa da Türkiye'de birçok Roman, gettolarda ve ayrılmış mahallelerde, yetersiz ve aşırı kalabalık meskenlerde, altyapı ve temiz suya erişimin olmadığı sağlıksız koşullarda yaşıyor. Romanların yoğunlukla yaşadığı semtlerde 'kentsel dönüşüm' kararları ve yerinden edinme politikaları, zorla tahliyeler barınma hakkını ihlal etti, mülkiyet hakkını güvencesiz kıldı.

Hak İhlalleri: Romanlar, pandemide istihdam, sosyal yardımlara ulaşma, eğitim, barınma, sağlık ve toplumsal cinsiyet eşitsizliklerinde mevcut sorunlarına eklenen yeni sorunlar yaşamaya başladı. Roman topluluklar içinde kadınlar, LGBTİ+'lar, gençler, yaşlılar ve çocuklar pandeminin yarattığı ekonomik ve toplumsal sorunlardan daha ağır etkilendi.'

'ROMANLARIN HAKLARINI HATIRLIYORUZ!'

Romanların haklarını hatırlatılan raporda;
'Romanların yaşadığı sorunların derinleşme ve yaygınlaşma nedenlerinden biri, pandemi öncesinin yetersiz sosyal politikalarının mirasıdır.
Sorunların derinleşmesinin bir diğer nedeni Türkiye'de Roman nüfusuna dair resmi veri bulunmaması.
Romanlar Türkiye'de hala eşit ve özgür bir vatandaş statüsüne ulaşamadı; haklara erişimleri de hala sınırlı.
Uğradıkları eşitsizlikler, sosyal güvence eksikliği, düzenli gelir getiren işlerde çalışma oranının düşüklüğü, adaletsizlikler
Romanlara yönelik sosyal politika olmaması, pandemide hak ihlallerini artırdı' denildi.

Romanlar'ın pandeminin derinleştirdiği eşitsizliklere karşı korunmaları gerektiği söylenerek neler yapılması gerektiği de şöyle sıralandı;
'Roman topluluklar, pandemide katmerlenen ve derinleşen mevcut sorunlarına ve maruz kaldıkları eşitsizliklere karşı sosyal politikalarla korunmalı!
Pandemide ciddi boyutlara ulaşan çocuk yoksulluğu ve derin yoksulluğun gelecek nesilleri ipotek altına almaması için kamusal önlemler alınmalı!
Covid-19 salgınında derinleşen sorunların kronikleşmemesi ve yaygın eşitsizliklerin kalıcı hale gelmemesi için Roman topluluklar kamusal önlemlerle desteklenmeli!
Zira Romanlar, pandemin etkisiyle daha da ağırlaşan bu koşulları ve hasarı destek almadan onaramaz.'