Ergenlik dönemiyle birlikte kadınların uzun yıllar deneyimlediği bir gerçek, regl dönemi... Her ay belli günlerde gerçekleşen bu kanama hali, pek çok kadın için olumsuz anlar ve anılara dönüşebiliyor. Sebebi de çekilen ağrılar, hormonal değişiklikler ve fiziksel etkilerin yanı sıra kanın kıyafete ya da temas edilen bir eşyaya bulaşma ihtimalinin yarattığı gerginlik…
Yıllar önce meşhur bir ped markası, reklamlarında tam da bu noktayı ele almıştı. Reklamda yer alan kadınlar, yanlarındaki diğer kadın arkadaşlarına el işaretleri ile "Arkamı kontrol et" diyordu. Bu işaret, pedin sızdırıp sızdırmadığına yönelik kadınların kendi arasında geliştirdiği bir kontrol mekanizması. Peki sızdırmayan ped var mı? Dürüst olmak gerekirse cevap, hayır… Buna karşılık tercih edilen tamponlar da pek çok kadında hijyenle ilgili soru işaretleri oluşturuyor.
Tüm bu sorunlara regl kabı (menstrual kap) bir çözüm olabilir mi? Konuştuğumuz kadınların çoğuna göre, cevap ‘evet.’ Regl kabı kullanan kadınlar, kabın bazı handikaplarına rağmen pede ve tampona kıyasla çok daha konforlu ve hijyenik olduğunu savunuyor.
KADINLARIN REGL KABIYLA İLGİLİ SORU İŞARETLERİ VAR
Kadınların regl döneminde kanla mücadelesi oldukça eski yıllara dayanıyor. Tarih boyunca kadınlar, regl dönemlerinde mısır, yosun, hayvan derisi ve sünger gibi pek çok malzeme kullandı. Ancak pedin, günümüzdeki halini alması 20. yüzyıl başını buldu. Regl kabının keşfi ise 1937’de Amerikalı aktris Leona Chalmers tarafından icat edildi ve patenti alındı. Yıllar içinde üretimi yapılıp satılsa da yeterli ilgiyi görmedi ve unutuldu.
Son dönemde ise regl kabı yeniden gündemde. Pek çok sosyal medya kullanıcısı, kabın malzemesinden kullanım biçimlerine kadar çeşitli bilgiler paylaşıyor. Paylaşımlara yorum yazan kadınların soruları, kapların hijyenik olup olmadığı, acı verip vermediği konusunda ortaklaşıyor.
Biz de bu soruları, Türk Tabipleri Birliği (TTB) Kadın Hekimlik ve Kadın Sağlığı Kolu’ndan sorumlu Merkez Konsey Üyesi Adalet Çıbık ve regl kabını uzun zamandır kullanan kadınlara sorduk.
‘REGL KABI İKİ AYDA PED VE TAMPON PARASINI ÇIKARDI’
Ayşe, regl kabını bir yıldır kullanıyor. Daha önce sıklıkla tampon kullandığını anlatan Ayşe, regl kabı kullanmadan önce araştırma yaptığını, kullanan arkadaşlarına danıştığını belirterek artan ped ve tampon fiyatlarının regl kabına geçiş sürecini hızlandırdığını ifade ediyor.
Her ay düzenli bir şekilde atık çıkarmaktan da rahatsız olduğunu dile getiren Ayşe, "Regl kabını bir yıl önce yaklaşık 200 liraya aldım. O dönem ped ve tampon kullanımım aylık 100 lira civarındaydı. İki ayda regl kabı, ped ve tampon parasını çıkardı kısacası. Regl kabının tekrar kullanılıyor olması, büyük bir avantaj" diyor.
Kabın hijyeni ile ilgili şimdiye kadar bir sorun yaşamadığını, kabın düzenli bakımının yapılmasının yeterli olduğunu anlatıyor. Kapla ilgili en çok sorulan sorulardan biri de sızdırma yapıp yapmadığı... Ayşe, bununla da ilgili kötü bir deneyimi olmadığını ifade ediyor: "Adet döneminde kanaması çok olan biriyim. Kap, bu süreci daha güvenli geçirmemi sağlıyor. Sızdırması gibi bir durumla hiç karşı karşıya kalmadım. Ancak tampon ve ped kullanırken sızdırma problemini çoğu kadın gibi ben de yaşadım."
‘SADECE İLK BAŞLARDA YERLEŞTİRME KONUSUNDA TEDİRGİNLİK YAŞADIM’
Kapla ilgili yaşadığı problemlerin oldukça az olduğunu belirten Ayşe, bunları şöyle dile getiriyor:
"Kap kullanırken dışarda bir yerde tuvalete gittiğinizde içini boşaltıp temizleyip yerine yerleştirmek bazen zor olabiliyor. Çünkü tuvaletin bulunduğu kısımda lavabo olmayabiliyor. Ancak kabın avantajlarından biri, uzun saatler kullanabiliyor olmak. Regl döneminde bazen litrelerce kanıyormuşuz gibi hissediyoruz ancak kanama miktarı o kadar değil ve kap bunu muhafaza edecek büyüklükte. Dolayısıyla bulunduğum yerde tuvalette lavabo yoksa olan ortama gidene kadar o süreyi kapla geçirebiliyorum.
Bir de ilk kullanmaya başladığımda nasıl yerleştireceğim konusunda tedirginlik yaşadım. Anladığım kadarıyla bunu, kadının el yordamıyla kendi bulması gerekiyor. En azından benim deneyimim bu şekilde oldu. İlk başta tabi tedirgin oldum çünkü ne kadar düzgün yerleştirebildiğimden emin olamadım. Silikon malzeme olduğu için içerde bir vakum oluşturuyor. Ben de 'geriye kaçar mı' diye düşündüm ama sonra kendime ‘Saçmalama, öyle bir ürün olsa piyasaya salmazlardı’ dedim ve daha sonra rahatladım. Aradan zaman geçince varlığını dahi hissetmez hale geldim."
REGL ÜRÜNLERİNE ULAŞIM ZORLUĞU AFRİKALI KIZ ÇOCUKLARINI OKULDAN UZAKLAŞTIRIYOR
Derya, uzun yıllardır regl kabı kullanıcısı. Regl kabıyla ilk tanışmasının, yaklaşık 10 yıl önce Güney Afrika’ya yaptığı bir ziyarette yaşandığını ifade ediyor. Derya, Güney Afrika’ya gitmeden önce regl kabı ile ilgili kısmen de olsa fikir sahibi olduğunu ama hiç görmediğini sözlerine ekliyor. Güney Afrika’da regl kaplarının ciddi reklamı olduğunu görünce denemeye karar veriyor.
Derya’nın, regl kabı ile Güney Afrika’da tanışması tesadüf değil. Zira Afrika gibi ekonomik olarak zor durumda olan ülkelerdeki kız çocukları, regl dönemlerinde okuldan uzaklaşıyor. Konuyla ilgili Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu sitesinde 2018 yılında yayınlanan bir makalede bu konuya yer veriliyor. Makalede, Güney Afrika’da kız çocuklarının regl dönemi nedeniyle ortalama 40 gün okuldan uzak kaldığı, bir diğer Afrika ülkesi olan Malavi’de de bu sürenin 50 güne çıktığı belirtiliyor. Bu kapsamda pek çok STK, kız çocuklarını okulda tutmak için daha uygun maliyetli ve sürdürülebilir bir ürün olduğu gerekçesiyle regl kabı dağıtımı yapıyor ve kullanılmasını teşvik ediyor.
‘VARLIĞINI BÜYÜK ÖLÇÜDE UNUTUYORUM’
Bu bilgiden sonra Derya’nın deneyimine devam edelim. Derya, Güney Afrika’dan döndükten sonra Türkiye’de bir regl kabı alıyor ve kullanmaya başlıyor. Daha önceleri tampon kullanan Derya da ilk başlarda Ayşe ile benzer tecrübeleri paylaşıyor: "Regl kabı, tampona göre kullanması biraz zaman alan bir şey. Sızdırmayacak hale getirmek için bir süre mücadele etmen gerekiyor ama öğrenilen bir şey, o kadar da zor değil. En önemli avantajı, bir kere satın alınıp uzun süre kullanılması. İkincisi, daha uzun süreler sonunda tuvalete gidip işlem yapıyorsun. Yani regl kabı ile sürekli kontrol etmen gerekmiyor. Geceleri oldukça rahat oluyor ki, en önemlisi varlığını büyük ölçüde unutuyorsun."
Derya da hijyenle ilgili sorun yaşamadığını belirtiyor: "Kullanmadan önce kaynar suda 5 dakika bekletiyorum, kullandıktan sonra da aynı işlemi yapıp kaldırıyorum. Kullandığın süre boyunca da sadece suyla ya da sabunlu suyla yıkamak yeterli. Tek zorluğu, içinde lavabo olmayan tuvaletler... İlla da kabı çıkarmak ve boşaltmak gerekiyorsa ve tuvalette lavabo yoksa tuvalet kağıdı da bir çözüm olabilir. Sadece ellerin temizliğinden emin olmak lazım ki, tampon kullanıldığında da aynı şey geçerli."
Derya ilk kullanmaya başladığında etrafında regl kabı kullanan sayısının az olduğunu ancak son dönemde bunun tersine dönmeye başladığını ifade ediyor. Derya’ya göre bunun iki sebebi var; olumlu tecrübelerin aktarımı ve günümüzde regl ürünlerinin çok pahalı olması… Bir diğer motivasyonun da regl atığının, ped ve tampona kıyasla neredeyse sıfırlanması olduğunu sözlerine ekliyor.
‘KULLANIRKEN ELLERİN TEMİZLİĞİNE DİKKAT EDİLMELİ’
Sosyal medyada konuyla ilgili paylaşımlara ve kullanıcı yorumlarına bakarken ortaklaşan soruları görmek mümkün. "Hijyenik mi, acı veriyor mu, rahat mı?" en çok sorulan sorular arasında. TTB Merkez Konsey Üyesi Adalet Çıbık, kabın silikondan yapıldığı için yumuşak ve kullanımın pratik olduğunu dile getiriyor. Hijyen açısından bir sıkıntı olmadığını ancak kabı kullanırken ellerin temiz olmasının önem taşıdığını ifade ediyor.
Peki acı verir mi? Çıbık, "Silikon olduğu için ağrı ve acı vermesi mümkün değil. Buradaki önemli nokta, kabı kullanırken bizim hijyenik olmamız. Aksi halde oluşacak enfeksiyonlarda ağrı, acı ve akıntı durumu oluyor" diyor.
‘REGL ÜRÜNLERİ ULAŞILABİLİR OLMALI’
Kadınların bir diğer sorusu da kızlık zarı ile ilgili. Çıbık’ın da buna yanıtı şöyle oluyor: "Kızlık zarı, elastik bir yapı. Regl kapları da silikon olduğundan dolayı yerleştirilmesiyle ilgili bir sıkıntı olmuyor. Bir zarar vermiyor. Ancak kişinin dünya görüşü, bakış açısı bakımından değişir durumlar. Aynı şey tampon için de geçerli. Bu kişiler, tampondan da uzak duruyor."
Hekim olarak ped gibi bu kapları da tavsiye ettiğini kaydeden Çıbık, bu ürünlerin ulaşılabilir olması gerektiğine vurgu yapıyor: "Regl ürünlerinin ulaşılabilir olması gerekiyor. Ülke politikasında bunun uygulanması lazım. TTB olarak zaman zaman bu konuyla ilgili açıklamalarımızı yapıyoruz. İçinde bulunduğumuz koşullar nedeniyle pek çok kişi derin yoksulluk yaşıyor. Ped alamayan ya da daha ucuz ürünlere yönelen sayısı artıyor. Bez kullanmaya dönenler oluyor ki, bunların hijyeni sağlanabiliyor mu, o da belli değil. Ya da daha ucuz ürünlere yönelme oluyor. Bu durumlar da vajinal enfeksiyonlara zemin hazırlıyor."