Panama Kanalı çevresindeki stratejik limanlar üzerinden ABD ile Çin arasında süregelen güç mücadelesi yeni bir aşamaya taşındı. Hong Kong merkezli CK Hutchison şirketinin Panama Kanalı'nın her iki yakasındaki iki önemli limanı ABD'li BlackRock liderliğindeki konsorsiyuma devretme planına, Pekin'den müdahale geldi. Çin’in üst düzey piyasa düzenleyici kurumu, söz konusu anlaşmayı “kamu yararı ve adil rekabet” gerekçesiyle resmi olarak incelemeye aldı.
Anlaşma Askıya Alındı
Dünyanın en büyük varlık yöneticisi BlackRock’un öncülüğünde hazırlanan bu dev anlaşma, Mart ayı başında kamuoyuna duyurulmuştu. Plan kapsamında, CK Hutchison’ın dünya genelinde işlettiği 43 limandan bazıları dahil olmak üzere, Panama Kanalı’nın kritik noktalarındaki iki limanın ABD merkezli konsorsiyum tarafından devralınması öngörülüyordu.
Ancak Çin Devlet Piyasa Düzenleme İdaresi, kamuya yaptığı açıklamada anlaşmanın rekabet yasaları kapsamında incelemeye alındığını bildirdi. Açıklama aynı zamanda Hong Kong ve Makao İşleri Ofisi'nin internet sitesinde de yayınlandı. Çin devletine yakınlığıyla bilinen Ta Kung Pao gazetesi aracılığıyla yapılan duyurunun ardından, CK Hutchison anlaşmanın gelecek hafta imzalanmayacağını bildirdi.
Panama Kanalı Neden Önemli?
Atlas Okyanusu ile Pasifik Okyanusu arasında 82 kilometrelik bir geçiş sağlayan Panama Kanalı, küresel ticaretin yaklaşık yüzde 4’ünü taşıyor. Aynı zamanda ABD’nin konteyner trafiğinin yüzde 40’tan fazlası bu rota üzerinden gerçekleşiyor. Stratejik önemi yalnızca ekonomik değil; kanal aynı zamanda askeri gemiler için de kritik bir geçit.
Kanal, 1914 yılında Amerika Birleşik Devletleri tarafından inşa edildi ve uzun süre ABD’nin kontrolünde kaldı. 1970’lerin sonunda dönemin Başkanı Jimmy Carter tarafından yapılan anlaşmayla kanalın kontrolü Panama’ya devredildi.
ABD Çin Rekabeti Derinleşiyor
Donald Trump'ın yeniden yönetime gelmesinden sonra, Çin’in Latin Amerika’daki ekonomik ve lojistik etkisine karşı Washington cephesinden daha sert adımlar gelmeye başladı. Trump, uzun süredir Çin’in Panama Kanalı üzerindeki etkisini eleştiriyor ve ABD’nin bu kritik geçit üzerindeki kontrolünü yeniden kazanması gerektiğini savunuyor.
Trump’ın ulusal güvenlik danışmanı Mike Waltz, geçen ay yaptığı açıklamada, Panama yönetiminin Kanal’ın iki yakasındaki limanların geleceği hakkında ABD ile müzakerelere başladığını söylemişti. Bu süreçte Çin’in liman satışına engel olması, Washington’ın yeni stratejilerine doğrudan bir yanıt olarak yorumlanıyor.
ABD’den Ücretsiz Geçiş Talebi
ABD yönetimi yalnızca limanların el değiştirmesiyle ilgilenmiyor. Başkan Trump’ın gündeminde, Panama Kanalı’ndan geçen Amerikan askeri ve ticari gemiler için geçiş ücretinin kaldırılması da var. Dışişleri Bakanı Marco Rubio’nun Panama ziyareti sırasında yaptığı açıklamada, "ABD'nin çatışma zamanında korumakla yükümlü olduğu bir geçiş hattı için ücret ödemesi anlamsızdır" ifadeleri dikkat çekmişti.
Ne Olmuştu?
CK Hutchison Holdings, liman işletmeciliğinde dünyanın önde gelen aktörlerinden biri. 23 ülkede 43 limanda faaliyet gösteren şirket, Hong Kong merkezli yapısı nedeniyle uzun süredir Çin hükümetiyle yakın ilişkiler içinde olduğu iddialarıyla anılıyor. Öte yandan BlackRock, yönetimi altındaki 11,6 trilyon dolarlık varlık ile dünyanın en büyük yatırım şirketi konumunda.
Panama Kanalı çevresinde bulunan limanların el değiştirmesi, sadece bir şirketler arası ticari işlemden ibaret değil; ABD ve Çin arasında giderek tırmanan ekonomik ve jeopolitik rekabetin tam merkezinde yer alıyor.
