Devrim KARTAL
Yeni yıl yine konut aidatlarındaki zamlarla karşılandı. Özellikle son dört yıldır hızlı artış yaşanan aidat oranları kiralarla yarışır hale geldi. Mersin ve Türkiye genelindeki sitelerde aidat oranlarında ciddi artışlar yaşandığı haberleri gündemde. Ocak ayı itibarıyla artan asgari ücret ve buna bağlı maliyet artışları nedeniyle site yönetimleri yeni aidat oranlarını belirlemeye başladı. Zamlı aidatlar şubat ayında ödenmeye başlanacak. Sistemde görülen en düşük artış yüzde 40 seviyesinde iken, en yüksek zam oranı yüzde 150'ye ulaşıyor.
Bu nedenle kiracıların bir süredir düşük aidatlı konut arayışı hız kazandı. Ayrıca gayrimenkul uzmanları, 2023’teki hızlı aidat yükselişleri nedeniyle yatırımcıların da artık aidat gideri olmayan konut arayışında olduğuna dikkat çekiyor.
Aidat artışlarının en dikkat çekici örneklerinden biri, aralık ayında 3 bin lira aidat ödeyen bir site sakini için aidatın 7 bin liraya çıktığı durumdur. Yüksek aidatlar, tüketicileri site olmayan münferit konut ve ofislere yönelmeye itiyor. Özellikle 1+1 gibi küçük dairelerde aidat ve kira rakamlarının neredeyse aynı olması dikkat çekici.
Aidat artışlarının nedenleri arasında personel maaşları, hizmet giderleri ve kullanılan malzemelerdeki fiyat artışları gösteriliyor. Türk hukukunda aidat bedelleri için bir üst sınır olmadığı belirtiliyor. Yönetimlerin genel kurul toplaması ve giderleri beyan etmesi gerektiği, genel kuruldan alınmayan bir yetkinin kullanılamayacağı ifade ediliyor. Vatandaşların usulsüz ve lüks harcamalara itiraz hakkı olduğu ve genel kurullara katılmaları öneriliyor.
Mersin'de Ortalama Aidat Fiyatları
Asansör, havuz ve bahçe bakımından güvenliğe, kat temizliğinden elektriğe, jeneratör yakıtından, havuz giderlerine kadar pek çok gider kalemine sahip sitelerdeki aidatlar enflasyondaki yüksek artışa yenik düştü.
Bazı sitelerdeki aidatlar, kira fiyatlarını geçmek üzere. Fahiş zam öncesinde uygulanan tarife baz alınınca bazı yerlerde aidat fiyatları, bazı ev kiralarını geçiyor.
Bu durum, özellikle İstanbul'da ortalama aidatın 4.171 TL olduğu belirtilen TOKİ konutlarını çıkarıldığında daha da belirginleşiyor. Aidat ödemek istemeyenlerin sitelerden vazgeçme eğiliminde olduğu, satın almalarda aidat etkeninin daha belirleyici hale geldiği vurgulanıyor.
Mersin için de durum farklı değil. Sitelerde en düşük aidat 1000 lirayı buluyor. En az yüzde 50 civarında artış gösterilen aidatlar; sitelerin kullanım alanları, daire sayısı, personel sayısı ve hizmet kapasitesine göre değişim gösteriyor.
Örneğin Mersin'de 1+1 dairelerin olduğu binanın yönetimi geçen yıl 1000 TL olan aidatı bu yıl 1500 TL ye çıkarıyor. Söz konusu havuzsuz tek bir blok olarak siteleşmiş binada otopark, asansör, bina temizliği ve düzenden sorumlu görevli gibi standart hizmetler veriliyor. Aynı şekilde 2 bloklu küçük bir havuzu bulunan 1+1 büyüklüğündeki toplamda 110 adet daire kapasitesine sahip bir sitede aidat ücreti 440 TL den 660 TL'ye yükseltildi. Bu veriler Mersin merkez bölgesinde 1+1 dairelerin bulunduğu lüks olmayan sitelerden örneklendirilmiştir.
Yeni yılla birlikte, bazı sitelerde yönetim kurullarının yeni aidatları belirlemek için toplandığı ve bazı bölgelerde aidatların yüzde 150 oranında zamlandığı belirtiliyor. İstanbul genelinde aidat ortalamasının 4 bin TL'yi aştığı, bu nedenle birçok kiracının düşük aidatlı konut aramaya başladığı ifade ediliyor.
Bu artışlar, vatandaşları farklı çözümler aramaya itiyor. Özellikle yeni yapılan apartmanlar, aidat gideri olmaması nedeniyle yatırımcıların cazibe merkezi haline gelmekte. Konut satışlarında aidatın önemli bir belirleyici olduğu gözlemleniyor.
AİDAT ZAM ORANI NASIL BELİRLENİYOR?
Kanunlara göre apartmanlarda ve sitelerde aidatlar için uygulanan ortak bir zam oranı bulunmuyor. Bu konuda bir ortak rayiç yada zam üst sınırı bulunmuyor.
Her apartman veya site yönetimi, kendi giderlerini gözönünde bulundurarak yasalar çerçevesinde aidata yapılacak zammı belirleme hakkına sahip.
Bu şu anlama geliyor: Yasalara göre aidata indirim de yapmak, 10 kat zam da açıklamak mümkün. Bunun için yasal bazı süreçlerin takip edilmesi gerekiyor.
