İktidar ortaklarından Adalet ve Kalkınma Partisi’nin (AK Parti) sokakta yaşayan köpeklerin “uyutulmasını” içeren tartışmalı yasa teklifi Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde (TBMM) kabul edildi.
Sokak hayvanları ile ilgili düzenlemeler içeren 17 maddelik teklif, günlerdir uzun mesailerin ardından sabaha karşı TBMM Genel Kurulu'nda kabul edilerek yasalaştı.
“Hayvanları Koruma Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi" haftalardır süren protestolar ve görüşmelerin ardından 17 maddenin tamamının kabul edilmesi ile TBMM'de oylandı.
Oylamaya 594 milletvekilinin 500'ü katılırken, 275 milletvekili kabul, 224 milletvekili ise ret oyu verdi. Bir milletvekili de çekimser kaldı.
Kanun, Resmi Gazete'de yayımlandıktan sonra yürürlüğe girecek.
TBMM, oylama sonrası 1 Ekim'e kadar tatile girdi.
'Bugün tarihe kara gün olarak geçecek'
Pazartesi akşam saatlerinde yapılan görüşmelerde kürsüye, üzerinde "öldürme beni" yazan hayvan fotoğrafları ile çıkan CHP Ankara Milletvekili Aliye Timisi Ersever, "Bugün tarihe kara gün olarak geçecek. 'Evet' oyu verenleri ne tarih affedecek ne insanlık" ifadelerini kullandı.
CHP Grup Başkanvekili Murat Emir ise "Sabahlara kadar çalışıp hayvanları katledecek bir yasayı çıkarıp oradan da tatile gideceksek, bizim buna itirazımız var," dedi.
"AKP Grubu'na sesleniyorum; Beyler nereye gidiyorsunuz, hangi sorunu çözdünüz de gidiyorsunuz?"
İYİ Parti Grup Başkanvekili Turhan Çömez de konuşmasında, "öldürme ve ötanaziyi" kabul etmeyeceklerinin altını çizerek, sorunun çözümünün kısırlaştırma olduğunu söyledi.
DEM Parti Mersin Milletvekili Perihan Koca ise günlerdir toplumun manipüle edildiğini belirterek, "'Ötanazi' demeden ötanazinin dik alasını getiriyorsunuz" dedi.
TİP İstanbul Milletvekili Ahmet Şık da yasa teklifine tepki göstererek, "Günlerdir her türlü yalan ve hileyle, toplu kıyımların önünü açmaya çalıştığınız ve 'Başıboş' dediğiniz sahipsiz hayvanlar üzerinden bir fırtına koparıyorsunuz. İnsani çözümleri yok sayıp, hayvanların rehabilitasyonu için etkili bir çözüm bulmaktan kaçıyor yine en iyi bildiğinizde ısrar ederek 'öldürelim gitsin' naraları atıyorsunuz," ifadelerini kullandı.
Öte yandan, AK Parti Grup Başkanı Abdullah Güler ise muhalefetin "öldürme kanunu" sözlerine tepki göstererek, "Bu kanunda öldürme yok, yalan. Sahiplenme var, teşvik var" dedi.
Tartışmalı maddede neler değiştirildi?
Sokakta yaşayan köpeklerin "insanlar için hayati tehlike oluşturduğu" gerekçesiyle hazırlanan Hayvanları Koruma Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, Tarım, Orman ve Köy İşleri Komisyonu’nda geçtiğimiz günlerde kabul edildi.
Başından beri teklifin en çok tartışılan yönü, sokak köpeklerinin öldürülmesinin yolunu açan 5. maddeydi.
TBMM Tarım, Orman ve Köy İşleri Komisyonu'ndaki görüşmelerde söz konusu maddede değişiklik yapılmıştı. Buna göre, teklif metninden “ötanazi” ifadesi çıkarıldı ve kediler kapsam dışında bırakıldı. Ancak teklif metninden “ötanazi” ifadesi çıkarılsa da sokak köpeklerinin Veteriner Hizmetleri Kanunu’ndaki esaslara göre öldürülmesi yolu açık tutulmuştu.
Her ne kadar kanun teklifinden “ötanazi” kelimesinin çıkarılması hayvan hakları açısından olumlu bir gelişme olarak görüldüyse de, muhalefet partilerinin temsilcileri bu değişikliğin yeterli olmadığına dair itirazlarını defalarca kez dile getirdi.
Tarım, Orman ve Köyişleri Komisyonu Başkanı Vahit Kirişci başkanlığında süren görüşmelerde, kanun teklifinde Veterinerlik Hizmetleri Kanunu’nun 9. maddesinin 3. fıkrasına atıf yapılması kararlaştırıldı.
Veterinerlik Hizmetleri Kanunu’nun 9. maddesinin 3. fıkrası şu ifadeleri içeriyor:
“Hayvanlara ötanazi yapmak yasaktır. Ancak,
a) Hayvanlara acı ve ıstırap çektiren veya iyileşme durumu bulunmayan hastalık durumlarında,
b) Akut bulaşıcı bir hayvan hastalığının önlenmesi ya da eradikasyonu amacıyla veya insan sağlığı için risk oluşturan durumlarda,
c) Davranışları insan ve hayvanların hayatı ve sağlığı için tehlike teşkil eden ve olumsuz davranışları kontrol edilemeyen durumlarda, veteriner hekim tarafından ötanazi yapılmasına karar verilebilir. Ötanazi işlemi veteriner hekim tarafından veya veteriner hekim gözetiminde yapılır.”
Kanun teklifinin dördüncü maddesinde de bir değişikliğe gidildi. Bu kapsamda, "Bakımevlerine alınan hayvanlar Bakanlık veri sistemine kaydedilir ve rehabilite edilenler sahiplendirilinceye kadar hayvan bakımevlerinde barındırılır." ifadesi, “Bakımevlerine alınan hayvanlar Bakanlık veri sistemine kaydedilir ve rehabilite edilen köpekler sahiplendirilinceye kadar hayvan bakımevlerinde barındırılır” şeklinde değiştirildi.
Oy çokluğuyla geçen dördüncü maddede yer alan "rehabilite edilenler" ifadesi, "rehabilite edilen köpekler" şeklinde değiştirilerek, kedilerin kapsam dışına alınması sağlanmış oldu.
Kirişçi: '105.000 kapasiteli 322 barınak var'
Genel Kurul'da milletvekillerinin sorularını yanıtlayan Kirişçi, 2004-2023 yılları arasında kısırlaştırılan hayvan sayısının 2.5 milyon; aşılanan hayvan sayısının 2.8 milyon, sahiplendirilen hayvan sayısının ise 533.004 olduğunu belirtti.
Kirişçi, 105.000 kapasiteli 322 adet barınak olduğunu ifade ederek, 4 milyon hayvanın bu barınaklarda nasıl barınacağı sorusuna ise, “Bu kanun yürürlüğe girdiği andan itibaren belediyeler 4 yıl içinde belirlenen bütçeyi ayırarak bu barınakları yapacaklardır” diye yanıt verdi.
Türkiye’de geçtiğimiz aylarda sokak köpeği saldırılarının artması ve bazılarının ölümle sonuçlanması kuduz riski, başıboş köpeklerin toplanması gibi konuları gündeme getirirken, barınaklar ve sokaklarda hayvanların vahşice öldürülmesi de meselenin diğer boyutu.
Tarım ve Orman Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Adalet Bakanlığı, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile Adalet ve Kalkınma Partisi (AK Parti) yönetiminin dünyadaki örnekleri inceleyerek ve Meclis grubu ile yürüttüğü ortak çalışmalar sonucunda ortaya çıkan yasa tasarısı ilk günden beri hayvanseverlerin hedefinde.
Sahiplenilen köpeklerin kısırlaştırılması, dijital kimliklendirme ve çiple takip uygulamaları ise devam edecek.
Ayrıca idarelerin görev alanları da yeni yasa teklifi uyarınca yeniden düzenlenerek, Tarım ve Orman Bakanlığı’nın sokak hayvanlarına yönelik bütçesi arttırılacak.
Köpek saldırıları sonucu yaralananlar ve hayatını kaybeden çocukların aileleri başta olmak üzere sokaklarda başıboş hayvan istemeyen gruplar ötanaziyi savunurken, muhalefet ve hayvanseverlerin tepkileri sürmekte.
Yeni kanun kapsamında "sahipli hayvan" ve "sahipsiz hayvan" kavramları açık bir şekilde tanımlanacak. Ayrıca, kedi ve köpek sahiplerinin, hayvanlarını en geç 31 Aralık 2025'e kadar dijital kimliklendirme yöntemleriyle kayıt altına aldırması zorunlu hale getirildi.
Belediyeler ise 31 Aralık 2028'e kadar sokakta yaşayan hayvanların toplanacağı barınakları kurmak ve "rehabilitasyon" işlemlerini gerçekleştirmekle yükümlü olacak.
Belediyelerin, hayvanlara sahiplendirilinceye kadar bakmak için, kesinleşmiş en son bütçe gelirlerinin binde 5'ini kaynak olarak aktarmaları gerekirken, bu oran, büyükşehir belediyeleri için binde 3 olarak kararlaştırıldı.
Belediyeler tarafından bu oranların üzerinde yapılan harcamaların yüzde 40'ı Hazine ve Maliye Bakanlığınca belediyeye aktarılacak ancak aktarılacak tutar hiçbir şekilde maddedeki oranların yüzde 40'ını geçemeyecek.
