ABD Başkanı Donald Trump’ın küresel rakibi Çin’e karşı hegemonya mücadelesindeki planı ortaya çıkıyor. Beyaz Saray’da Hindistan Başbakanı Narendra Modi'yle görüşen Trump, İsrail ve İtalya üzerinden ABD'ye ulaşacak “dünyanın en büyük ticaret rotasında” anlaştıklarını duyurdu. Rota, ilk kez eski ABD Başkanı Joe Biden tarafından Çin’in “Kuşak ve Yol” projesine karşı küresel ticaret dinamiklerini yeniden şekillendirmek için ortaya sunulmuştu.
ABD Başkanı Donald Trump’ı İsrail, Japonya ve Ürdün’ün ardından göreve başladıktan sonra ziyaret eden dördüncü ülke lideri Hindistan Başbakanı Narendra Modi oldu. Görüşme sonrası düzenlenen ortak basın toplantısında Trump, Hindistan’dan başlayıp İsrail ve İtalya üzerinden ABD’ye ulaşacağını söyledi. Trump projenin ortaklarını “limanlar, demiryolları ve çok çok sayıda denizaltı kablosuyla” birbirine bağlayacağını kaydetti.
Eski Başkan Joe Biden, planı Eylül 2023’te Yeni Delhi’de düzenlenen G20 zirvesinde Çin’in “Kuşak ve Yol’a” alternatif olarak “Hindistan-Ortadoğu-Avrupa Ekonomik Koridoru” (IMEC) ismiyle duyurmuştu. Koridorun kurulması için Hindistan, ABD, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Fransa, Almanya, İtalya ve Avrupa Birliği (AB) arasında Mutabakat Zaptı imzalanmıştı.
Koridorun Hindistan’dan BAE’ye, ardından Suudi Arabistan, Ürdün ve İsrail’i geçerek Avrupa’ya bağlanması öngörülüyor. Projeye göre Hindistan’ın Mumbai Limanı’ndan kalkan gemiler Dubai’ye ulaşacak. Kargo demiryoluyla Suudi Arabistan ve Ürdün’ü geçerek İsrail’in Hayfa Limanı’na inecek. Buradan gemilerle Yunanistan’ın Pire Limanı’na taşınacak. İtalya hükümeti Aralık 2023’te Çin’in “Kuşak ve Yol” projesinden çekilmişti.
TÜRKİYE ‘DIŞLANMIŞTI’
IMEC, ticari beklentilerin ötesinde, özellikle Kızıldeniz'deki Husi saldırıları sonucu istikrarsızlaşan Süveyş Kanalı'na aşternatif olarak tedarik zinciri dayanıklılığını artırmak ve güvenlik risklerini azaltmak için stratejik bir araç olarak tasarlandı.
Rotada Türkiye’nin devre dışı bırakılmasına tepki gösteren AKP’li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan “Türkiyesiz bir koridor olmaz. Doğudan batıya trafik için en uygun hat Türkiye üzerinden geçmek durumunda” demişti.
BİR TAŞLA ÇOK KUŞ
Batı’nın BRICS ortaklığını Suudi Arabistan, BAE, Mısır ile genişleten küresel rakipleri Çin ve Rusya’ya karşı yanıtı olan proje, aynı zamanda Suudi Arabistan ve BAE gibi Körfez ülkeleriyle İsrail’in normalleşmesine de zemin hazırlıyor. Hindistan ise proje ile BRICS gibi stratejik ortaklıklara rağmen Çin ile küresel güç rekabetinde seçeneklerini çeşitli tutmak istiyor.
Proje Ekim 2023’te Gazze’de başlayan savaşla rafa kalkmış gibi gözükse de Trump’ın “Gazze’yi devralma” ısrarı ve Kıbrıs’ta artan askeri hareketlilik, Çin ile ticaret savaşına hız veren Trump’ın söz konusu planı uygulamaya koyacağına işaret ediyor.
Biden yönetiminin Arktik ve ABD kıyılarındaki petrol sondajına getirdiği yasakları kaldıran Trump’ın enerji politikalarının temelinde, ABD’nin enerji piyasalarındaki küresel etkisini yatıyor.
Bu noktada ABD’nin Çin’e atılacak çalım ve İsrail’in güvenliği gibi jeopolitik amaçlarının yanı sıra Doğu Akdeniz’deki zengin enerji yatakları ve Kıbrıs üzerinden geçecek enerji ve ticaret hatların ele geçirilmesi öne çıkıyor.
GAZZE VE KIBRIS
Geçen hafta İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile görüşmesinde ABD'nin “Gazze Şeridi'ni devralacağını” söyleyen Trump, Gazzelilerin de “başka bir yere gitmesi gerektiğini” söylemişti. Doğu Akdeniz’de Gazze’nin 30 kilometre açıklarında bulunan iki bölgede 4 milyar dolar değerinde 3 milyar varillik bir rezerv olduğu belirtiliyor.
Doğu Akdeniz’deki enerji ve ticaret rotasının güvenliği için İsrail ve ABD’nin silahlanmasının sürdüğü Güney Kıbrıs’ın önemi ortaya çıkıyor. ABD, Gazze’deki savaş sırasında donanmasını yığdığı Güney Kıbrıs’ta “Ortadoğu’daki insani yardımlarda kullanacağı” iddiasıyla İngiliz üslerini alarak kalıcı hale geldi.
RUBIO: HER ŞEYİN ARKASINDA İRAN VAR
İsrail ile Hamas arasında esir takası anlaşmasının ikinci aşaması ve ateşkes için müzakerelerin yeniden başlatılması yönündeki uluslararası baskılar artarken ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, İsrail'e ilk resmi ziyaretini gerçekleştirdi. İsrail’de Başbakan Binyamin Netanyahu ile bir araya gelen Witkoff, “Bölgede istikrarı bozan her eylemin arkasında İran var” dedi. Donald Trump’ın “Gazze’yi devralarak yeniden inşa” planının tartışıldığı sırada Ortadoğu ziyaretini gerçekleştiren Witkoff, “Hamas’ın askeri ya da hükümet gücü olarak Gazze’de kalmaya devam edemeyeceğini” kaydetti.
Netanyahu ise Trump’la Gazze’nin geleceği konusunda ortak bir stratejiye sahip olduklarını belirtti. “İsrail ve Amerika, İran tehdidine karşı koyma konusunda omuz omuza” diyen Netanyahu, İsrail’in İran’a karşı son 16 ay içinde güçlü bir darbe indirdiğini söyleyerek “Başkan Trump’ın desteğiyle bu işi bitirebileceğimizden şüphem yok” ifadelerini kullandı.
