Vatandaşların Deprem Paylaşımları Veri Tabanı Oluyor

Mersin Üniversitesi Yabancı Diller Yüksekokulu’ndan Öğretim Görevlisi Dr. Bengü Sezer ve Göç Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi’nden Öğretim Görevlisi Taner Sezer'in araştırmacı olarak yer aldığı, Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi Gazetecilik Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Zafer Kıyan'ın yürütücü olduğu "Kahramanmaraş Merkezli Depremlerden Doğrudan ya da Dolaylı Yoldan Etkilenen Yurttaşların İletişimsel Tutum ve Davranışlarının Belirlenmesi” başlıklı TÜBİTAK 1001 projesi başladı. Proje kapsamında MÜ'den araştırmacılar öğrencilerin de desteğiyle 4 temel aks üzerinde sosyal medyadan elde edilen donelerin görsel ve metin tabanlı verinin işlenmesi başladı. Çalışma ile kriz dönemlerinde gündeme nasıl odaklanıldığı, yalan haberin nasıl dolaşıma girdiği konularını da mercek altına alacağı ifade edildi. Özellikle işlenecek ve etiketlenecek veri setlerinin gelecekteki deprem konulu çalışmalara arşiv niteliğinde katkı yapacağı ve afetlere karşı toplumsal hafızanın kaybolmasının önüne geçmesinin hedeflendiği kaydedildi.

"32 aylık bir çalışma olacak"
Göç Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi’nden Öğretim Görevlisi Taner Sezer, "Geçtiğimiz dönem TÜBİTAK tarafından açılan 1001 tipi projelerin çağrısı üzerine Kahramanmaraş merkezli depremlerle ilgili olarak sosyal medyada çıkan haberler, tweetler ve bunlarla ilgili görselleri kapsayan geniş kapsamlı bir proje için başvurmuştuk. Projemiz kabul edildi, 1 Kasım’dan itibaren de projenin çalışmalarına başladık.
Toplam 32 aylık bir süre içinde projeyi tamamlamayı hedefliyoruz. İlk 18 ayı içinde yazılı olan metin tabanlı işlemler tamamlanacaklar. Sonrasında 32. ayın sonunda da görsellerle alakalı olan veri seti tamamlanmış ve TÜBİTAK’a teslim edilmiş olacak. Özellikle bir deprem sonrasında görsellerin etiketlenmesi ve bunlardan bir veri seti oluşturulması konusunda bu proje ilk olacak" dedi.

"Özel bir veri oluşacak"
Daha önce bir benzer proje yapılmadığına dikkat çeken Sezer, "Deprem gibi doğal afetlerden sonra sosyal medyada paylaşılan, insanların paylaşmaya uygun gördüğü, tekrar tekrar dolaşıma soktuğu görsellerin neler olduğu, bu görsellerin içeriklerinin neler olduğu, canlı mı, cansız mı, enkaz mı paylaşılmış bunlarla alakalı olarak etiketlenmiş bir veri seti olacak. Biz görsellerin etiketlenme sırasında aynı zamanda Türkçe olarak bu görsellerin her birine kısa tasvirler de ekliyoruz. Dolayısıyla insan tarafından etiketlenmiş, tasvirin de olduğu görsel veri setini oluşturmaya çalışacağız. Bu veri seti, makine öğrenmesi, yapay zeka gibi bundan sonra yapılacak çeşitli çalışmalarda da veri seti sağlayacak özel bir veri oluşturuyor. Eğer elinizde bir veri varsa, bu veri güvenilir bir şekilde etiketlenmiş ise buna uymayan her türlü başka verinin önceden elenmesi için bir altyapı sağlayabilirsiniz.

"54 binden fazla görsel verimiz var"
Öğretim Görevlisi Dr. Bengü Sezer ise "Bu görsellerin paylaşımında ileride oluşabilecek afetler konusunda bize sunacağı yardımlar şöyle olabilir, insanların en çok neyi paylaştığını, duygusal olarak nelere önem verdiğini veya ilk günlerde ihtiyaçların neler olduğunu görebilmemiz açısından bize bir resim sunuyor. Bu alanlarda fayda sağlayacağını düşünüyorum. Toplamda 54 binden fazla görsel verimiz var, twitter verisinin haricinde. Bu görsel veride tabi ki tekrar tekrar paylaşılanlar var. Onlar elendiği zaman 40 bin kadar bir görselin elimizde olacağını düşünüyoruz. Bu görsellerin etiketlenmesinin dışında etiketleyen öğrencilerimizden tasvir etmelerini de isteyeceğiz. Bu da bize büyük bir tasvir edilmiş görsel datasının elimizde olmasını sağlayacak. Taner hocanın da dediği gibi; ileride bilgisayar öğrenme işlemlerinde bize yardımı dokunacak. Tabi bu görselleri her isteyen kişi alıp kullanamayacak. Bunu alıp kullanmak özel bir izne tabi olacak. Yani görselleri herkesle paylaşmayacağız. Bir özel izinle alabilecekler ve sadece bilimsel çalışmalar için kullanılmasına izin verilecek"ifadelerini kullandı.