RTÜK’ten Saraçhane Yayınlarına Yayın Durdurma ve Erişim Engeli Kararları
İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun tutuklanmasının ardından yaşanan gelişmeler, medya kurumları üzerindeki baskıyı artırdı. Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), Saraçhane mitingi ve bu süreçte yapılan yayınlar nedeniyle televizyon kanallarına ağır yaptırımlar uyguladı. SZC TV'ye 10 gün ekran karartma, Tele1, Halk TV ve NOW TV'deki bazı programlara ise yayın durdurma ve yüksek oranlı idari para cezaları verildi.
Fatih Altaylı ve Flu TV’ye 72 Saatlik Lisans Uyarısı
RTÜK, yaptırımlarını yalnızca televizyonlarla sınırlı tutmadı. YouTube üzerinden yayın yapan gazeteci Fatih Altaylı ile Flu TV'ye yönelik de dikkat çeken bir karar açıklandı. Her iki kanalın da 72 saat içinde RTÜK’ten yayın lisansı alması gerektiği, aksi halde erişim engeli getirileceği belirtildi. Aynı uyarı, yönetmen İlker Canikligil’in ortağı olduğu Flu TV için de geçerli olacak.
RTÜK, YouTube gibi dijital platformlarda yayın yapan içerik üreticilerinin, katalog yayın kapsamında değerlendirilmesi durumunda lisans alma zorunluluğu bulunduğunu belirtiyor. Ocak 2025 itibarıyla lisans bedeli 926 bin TL olarak açıklanırken, yayıncıların kazançlarından %1.5 oranında bir payın da RTÜK’e aktarılması gerekiyor.
Sözcü TV'ye Ekran Karartma, Diğer Kanallara Para ve Yayın Durdurma Cezası
RTÜK’ün en ağır yaptırımlarından biri, Sözcü TV’ye uygulandı. İstanbul, Ankara ve İzmir’den yapılan canlı yayınlarda “halkı kin ve düşmanlığa tahrik” gerekçesiyle kanalın ekranı 10 gün boyunca 7/24 karartılacak. Bu süre boyunca ekranda yalnızca RTÜK’ün karar metni yer alacak.
Halk TV’ye de benzer gerekçelerle yüzde 5 idari para cezası ve 5 program durdurma cezası verildi. Tele1 kanalı ise hem program durdurma hem de RTÜK Başkanı’na yönelik eleştiriler nedeniyle ayrı ayrı para cezalarına çarptırıldı. NOW TV’ye de Saraçhane yayınlarında yer verilen yorumlar sebebiyle yüzde 2 idari para cezası kesildi.
Çağdaş Gazeteciler Derneği'nden Tepki: "RTÜK, İktidarın Aparatıdır"
Radyo ve Televizyon Üst Kurulu'nun kararları basın meslek örgütlerinin de tepkisini çekti. Çağdaş Gazeteciler Derneği, yaptığı açıklamada “RTÜK’ün verdiği bu cezalar gazeteciliğe kesilmiştir. İktidarın aparatı haline gelen RTÜK’e çağrımız; bu cezalar yetmez, bütün kanalları Ebubekir Şahin’e bağlayın” ifadelerini kullandı.
YouTube Yayın Lisansı Nedir, Nasıl Alınır?
YouTube gibi dijital mecralarda yayın yapabilmek için RTÜK'ten alınması gereken yayın izni, “YouTube lisansı” olarak adlandırılıyor. Her ne kadar internet medyasına ilişkin yasal bir çerçeve net şekilde çizilmemiş olsa da, katalog yayın kapsamında değerlendirilen içerikler için lisans alma zorunluluğu getirildi.
RTÜK, bu konuda ilk örnek kararı Cumhuriyet gazetesine karşı uygulamıştı. Kurul, gazetenin YouTube kanalına da 72 saat içinde lisans alması yönünde uyarıda bulunmuştu.
Ekran Karartma Cezası Nedir, Neden Verilir?
Ekran karartma cezası, televizyon kanallarının yayın ilkelerine aykırı içerik sunması durumunda RTÜK tarafından uygulanan ağır bir yaptırımdır. Bu ceza kapsamında, kanalın yayını belirli bir süre boyunca tamamen kesilir ve izleyicilere yalnızca siyah bir ekran sunulur.
Bu ceza, yalnızca görüntü değil, ses içeriğini de kapsar. Ekranda yer alacak tek şey, genellikle RTÜK'ün resmi karar metnidir.
RTÜK, ekran karartma cezasını şu durumlarda verebilir:
-
Ahlaki değerlere aykırı yayın
-
Şiddet, korku ve cinsel içerikli sahneler
-
Yanıltıcı, yalan haber ve dezenformasyon
-
İnanç, kimlik ve ideolojik ayrımcılık içeren yayınlar
-
Tarafsızlık ilkesine aykırı haber sunumu
-
Ürün yerleştirme ve reklam kurallarına uymama
Ekran karartma cezası, yayın durdurma yaptırımından farklıdır. Yayın durdurma, kanalın tüm içeriklerinin askıya alınması anlamına gelirken; ekran karartma, yalnızca belirli bir yayın zamanını kapsar ve daha kısa sürelidir.