Yılbaşı gecesini ev dışında geçirmek pek çok yurttaş için bir süredir hayal olmuş olsa da artık evde bir sofra hazırlamak dahi neredeyse bir haftalık ücrete denk düşüyor. Kuru yemiş, meyve gibi görece ulaşılabilir yiyeceklerin fiyatları bile cep yakıyor. Yurttaşlar yılda bir kere dahi belirli ürünlere ulaşmanın mümkün olmadığını, yılbaşını ev dışında geçirmenin ise mümkün olmadığını söylüyor.
EN UCUZ SOFRA 2 BİN LİRAYA YAKIN
Ortalama bir yılbaşı sofrasının ne kadar tutacağını hesaplamak için üç çeşit meze, çorba, ara sıcak, ana yemek, peynir tabağı, kuru yemiş, tatlı, meyve, alkol ya da alkolsüz içecek şeklinde bir menü oluşturduk. Menü içeriğini ise içecekler hariç mercimek çorbası, sucuklu paçanga böreği, tavuk, pilav, patates püresi, humus, havuç tarator, portakallı kereviz ve sıcak tahin olarak belirledik. Bu menüye göre malzeme listesi ise şöyle oldu: mercimek, havuç, patates, yufka, pastırma ve sucuk, kaşar, pirinç, şehriye, süt, mayonez, nohut, limon, kereviz, portakal, tahin helvası, zeytinyağı, ayçiçeği yağı, peynir tabağı için süzme peynir, çeçil peyniri ve eski kaşar, karışık kuru yemiş, cips, elma, mandalina ve muz. Tüm malzemelerin bulunduğu ortalama bir zincir markette bakliyatları, meyve-sebzeleri birer kilogram olarak; yağlar ve diğer sıvı ürünleri birer litre olarak listeye girdiğimizde hesap henüz içecekler dahil edilmeden 2 bin 80 TL tutuyor. İçki için rakı tercih edildiğinde en az 500 TL’den başlarken 2 adet 2.5 litrelik gazlı içecek ise 90 TL’den başlıyor. Yani içecekle beraber bir yılbaşı sofrası en az 2 bin 500 TL’yi buluyor. Aynı markette içinde çeşitli abur cuburların olduğu yılbaşı sepetleri ise 400 liradan başlıyor, 800 liraya kadar çıkıyor.
“YILBAŞINI KUTLAMAK DİĞER AYA BELİMİZİ BÜKÜYOR”
Yurttaşlara yılbaşında ne yapacaklarını sorduğumuzda ise kimse yılbaşını ev dışında geçirmenin bahsini dahi açmıyor ancak evde geçirmenin dahi çok pahalıya patlayacağından dert yanıyor. Fabrika İşçisi Mehmet ve kendisi gibi fabrika işçisi olan eşi bu sene yılbaşını evde arkadaşlarıyla beraber kutlayacaklarını anlatıyor. Yılbaşını bir mekanda kutlamayı bırakalı uzun yıllar olduğunu ifade eden Mustafa, “6 arkadaş bir evde toplanacağız. Her şeyi kendimiz hazırlayacağız, henüz alışverişi tamamlamadık ama çok tutacağından eminiz. Yalnız etiketten gördüğümüz kadarıyla çerez ateş pahası. Bunun meyvesi, mezesi, alkolü var. Öyle evde toplanıyorsak yemek de yapılacak. Bir de o yemeğin masrafı var. Alışverişin toplamı kişi başı 600-700 lira gidecek gibi duruyor. Asgari ücretli işçi işte senede bir kere yapar bunu başka ne zaman yapacak? Yılbaşını kutladıktan sonra diğer aya belimiz bükük gireriz” diyor.
Fatih ise mühendis, Mehmet’e göre görece fazla ücret alıyor. Fatih de yılbaşını dışarıda bir mekanda kutlamanın artık imkansız olmasından yakınıyor. “Beyaz yakalar dahi yılbaşı paketlerini alamaz duruma geldi” diyen Fatih, “Eskiden hatırlıyorum, bir mekana giderdik mekan mekan gezerdik ama şimdi böyle bir eğlence mümkün değil. Artık işte yılbaşında ailenle yan yana geldiğin özel bir hazırlık yapmadığın daha doğrusu yapamadığın bir hale büründü yılbaşı. Beyaz yaka yılbaşı paketi derlerdi adı da değişmiştir şimdi çünkü hiçbir beyaz yaka sanmıyorum ki o eski dolu dolu yılbaşı paketlerini alabilsin” diye anlatıyor.
DÖRT SENE ÖNCE 200 LİRAYDI
2020 yılında DHA’nın yaptığı bir yılbaşı alışverişi haberine göre 4 kişilik ailenin yılbaşını evde geçirmek için harcadığı ücret en az 200 iken, bol çeşitli bir sofra için ise 300-700 TL arasında harcama yapmak gerekiyordu. Antalya’da yapılan haberde kilogram fiyatları şöyle: Kestane 30, Antep fıstığı 100, fındık 80, badem 90, kaju 120, ceviz içi 80, mandalina 3, ayva 3, elma 3, çilek 20, armut 4, muz 9, ananas 10, nar 5 lira. En az miktar olan 200 TL, 2020’nin aralık ayındaki asgari ücreti olan 2 bin 324 liranın yüzde 8’ine denk gelirken; yukarıdaki hesapla 2 bin 80 lira 2023 aralık ayının asgari ücreti olan 11 bin 402 liranın yüzde 18’i yapıyor.
İÇKİYİ DE SOFRANA DAHİL ETTİĞİNDE MASAYA BİR DE DEVLET OTURUYOR
İçkinin dahil olmadığı akşam yemeğine içki de dahil edildiğinde, masaya bir de devlet oturuyor. 2023 yılında içkiden aldığı vergide rekor kıran AKP döneminde 70’lik rakı ortalama olarak 600 TL’den satılırken, bu tutarın yüzde 76’sını (456 TL) vergiler oluşturuyor.