Bayram tatillerinde artan araç trafiği, yap-işlet-devret (YİD) modeliyle inşa edilen köprü ve otoyollar için verilen yüksek geçiş garantilerini kurtarmaya yetmedi. Dokuz günlük Ramazan Bayramı tatilinde devletin işlettiği köprü ve otoyolların bir bölümü ücretsiz olurken, YİD projeleri ücretli kalmaya devam etti. Ancak buna rağmen araç geçiş sayıları, garanti edilen rakamların çok gerisinde kaldı.
Sözcü gazetesinden Başak Kaya’nın haberine göre, bu tablo en net şekilde 1915 Çanakkale Köprüsü’nde kendini gösterdi. Günlük 45 bin araç geçiş garantisi verilen köprüde, 4 gün boyunca geçmesi gereken 180 bin aracın yalnızca 50 bini geçiş yaptı. Bu fark, Hazine’ye 112 milyon TL’lik bir ek yük getirdi.
Sarıgül: “130 Bin Araçlık Eksik Geçişin Bedelini Halk Ödüyor”
CHP Erzincan Milletvekili Mustafa Sarıgül, köprünün kullanım istatistiklerine dikkat çekerek, “Sadece 4 günlük 130 bin eksik araç için Hazine, işletmeci firmaya 112 milyon TL ödeyecek. Bu para milletin cebinden çıkıyor” dedi.
Sarıgül, aynı durumun Yavuz Sultan Selim Köprüsü için de geçerli olduğunu belirtti. Buna göre, söz konusu köprüde 4 gün boyunca garanti edilen 540 bin araç geçişine karşılık yalnızca 343 bin araç geçti. Eksik geçiş nedeniyle firmaya 45 milyon TL ödeme yapılacağı kaydedildi.
Osmangazi’de Garanti Aşılsa da Ödeme Yapılıyor
Milletvekili Sarıgül, bazı projelerde garanti edilen araç geçiş sayılarının aşıldığını, fakat bu kez de geçiş ücreti farkı nedeniyle devletten firmalara ödeme yapıldığını vurguladı. Örnek olarak Osmangazi Köprüsü’nü gösteren Sarıgül, 4 gün boyunca 160 bin araç garantisi verilen köprüden 303 bin araç geçtiğini söyledi. Ancak geçiş ücreti, döviz kuru üzerinden hesaplanan garanti bedelinin altında kaldığı için devletin firmaya 100 milyon TL’nin üzerinde ödeme yapacağını açıkladı.
Fiyat Farkı Yükü de Hazine’ye
Osmangazi Köprüsü’nde geçiş ücreti bugün 2 bin 90 TL (yaklaşık 55 dolar) seviyesindeyken, sürücülere uygulanan fiyat 795 TL olarak belirlenmiş durumda. Bu fark nedeniyle, garanti sayısı aşılmış olsa bile kamu bütçesinden ödeme yapılmaya devam ediliyor.
Ne Olmuştu?
Yap-işlet-devret modeli, Türkiye’de son yıllarda büyük altyapı projeleri için sıkça tercih edilen bir yöntem oldu. Bu modelle yapılan projelerde devlet, işletmeci firmalara belirli bir gelir garantisi sunuyor. Bu kapsamda Çanakkale, Yavuz Sultan Selim ve Osmangazi gibi köprülerde günlük araç geçiş garantileri veriliyor. Ancak bu garantiler gerçekleşmese de veya fiyat farkı oluşsa da Hazine, farkı firmalara ödüyor.
