TÜİK, Mart 2025’e ait enflasyon verilerini açıkladı. Kurumun verilerine göre yıllık enflasyon yüzde 38,10, 12 aylık ortalamalara göre ise yüzde 51,26 oldu. Ancak açıklanan rakamlarla vatandaşın markette, pazarda hissettiği artış arasında büyük bir fark olduğu görülüyor. Özellikle gıda fiyatlarında yaşanan artış, dar gelirli kesimler için her geçen gün daha ağır bir geçim sıkıntısına neden oluyor.
TÜİK Karar Dinlemiyor, Liste Yine Açıklanmadı
Enflasyon verileriyle ilgili tartışmalar yıllardır sürerken, en çok eleştiri alan konulardan biri de madde fiyat listesinin açıklanmaması. TÜİK, Haziran 2022’den bu yana hangi ürünlerin kaç liradan hesaplandığını göstermiyor. Oysa Ankara 6. İdare Mahkemesi, bu verilerin paylaşılması gerektiğine karar verdi ve karar kesinleşti. Ancak TÜİK hâlâ bu kararı uygulamıyor.
Bu durum, kurumun açıkladığı verilerin ne kadar güvenilir olduğu konusundaki şüpheleri artırıyor. Vatandaşlar "Bu fiyatlar neye göre belirleniyor?" diye sormakta haklı. Çünkü enflasyon, sadece bir oran değil; vatandaşın cebindeki para, alışveriş sepeti, hayat standardı.
Gıda Fiyatlarında Rekor Artış: 38 Kat
2003 yılında 100 kabul edilen gıda fiyatları endeksi, Mart 2025’te 4.319’a ulaştı. Aynı dönemde genel fiyat endeksi 2.954 oldu. Yani genel fiyatlar yaklaşık 25 kat artarken, gıda fiyatları 38 kat yükseldi. Gıdaya erişim bu kadar zorlaşırken açıklanan resmi enflasyon oranlarının düşük kalması dikkat çekiyor.
Özellikle dar gelirli aileler için bu artış çok daha yıkıcı. Çünkü gelirlerinin büyük bölümünü gıdaya harcamak zorundalar. Yüksek gelir grubunda ise gıdaya ayrılan pay görece düşük kalıyor. Bu fark, enflasyonun toplumun her kesimini eşit vurmadığını açıkça gösteriyor.
Geçim Sıkıntısı Sınıfsal Derinlik Kazanıyor
TÜİK’in 2023 verilerine göre, en düşük yüzde 20’lik gelir grubunun toplam gelirden aldığı pay yüzde 6,3. Bu grubun harcamalarının yüzde 36’sı gıdaya gidiyor. En yüksek gelir grubundaysa bu oran sadece yüzde 14,5. Yani düşük gelirli bir aile, maaşının üçte birini yalnızca gıdaya ayırırken, geriye barınma, sağlık, eğitim gibi diğer ihtiyaçlar için neredeyse hiçbir şey kalmıyor.
Fiyatlar Düşmüyor, Artış Sadece Yavaşladı
Mart 2025 verilerine göre fiyatlar artmaya devam ediyor. Enflasyonun "artış hızının yavaşlaması", fiyatların düştüğü anlamına gelmiyor. TÜİK’in geçmiş verilerine bakıldığında da bu açıkça görülüyor: 2024 Şubat’ta aylık enflasyon yüzde 4,58 iken, 2025 Şubat’ta yüzde 2,27 olarak açıklandı. Ancak fiyatlar o zamandan bu yana hiç düşmedi. Sadece yükseliş hızı biraz azaldı.
Hissedilen Enflasyon Açıklanmıyor
Bir diğer dikkat çeken konu da "halkın hissettiği" yani algıladığı enflasyonun açıklanmaması. TÜİK her ay Tüketici Eğilim Anketi yapıyor ama bu çalışmadan çıkan hissedilen enflasyon oranlarını kamuoyuyla paylaşmıyor. Oysa 2023’te yapılan bağımsız bir araştırmaya göre hissedilen enflasyon, açıklanan resmi oranın yaklaşık iki katıydı. Vatandaş alışveriş sepetine baktığında hissettiğini istatistikte göremeyince veriye olan güven sarsılıyor.
Ne Olmuştu?
TÜİK, enflasyon hesaplamalarında kullandığı madde fiyat listesini 2022 yılında açıklamayı bırakmıştı. Bunun üzerine DİSK, yargıya başvurdu. Ankara 6. İdare Mahkemesi, TÜİK’in bu listeyi paylaşması gerektiğine hükmetti. Karar kesinleşti, ancak TÜİK kararı uygulamıyor. Bu da hukuk devleti ilkeleri açısından ciddi bir sorun yaratıyor.
