Borderline kişilik bozukluğu, kişilik yapısında derinlemesine bir bozukluk olarak, kişinin duyguların da yoğun iniş çıkışlara, benlik algısında belirsizliklere ve kişilerarası ilişkilerde zorluklara sebep olur. Hem kişisel hayatta hem de sosyal etkileşimlerde önemli sorunlara sebep olabilen bu durum, çoğunlukla yanlış anlamalar ve etiketlemelere maruz kalabilir. Fakat borderline kişilik bozukluğunun karışıklığını anlamak ve tedaviye dair yaklaşımlar geliştirmek, hem psikologlar hem de toplum için ciddi bir önem taşır.
Borderline kişilik bozukluğunu temel özellikleri
Borderline kişilik bozukluğu, Amerikan psikiyatri birliğinin ruhsal bozuklukların tanısal ve istatistiksel el kitabına göre şu şekilde tanımlanır:
1. Duygusal dengesizlik ve yoğun duygusal tepkiler: borderline kişilik bozukluğu olan kişiler, içsel olarak çok hassas olurlar, duygusal durumlar, çoğunlukla uzun sürmeyen ve çok fazla çeşitlilik gösterir. Birey, bir anda kendini mutlu hissedebilir, bir diğer anda bir boşluk ya da kızgınlık hissedilebilir. Bu gibi bir anda ve kuvvetli duygu durum değişikliklerine, "affektif düzensizlik" adı verilir.
2. Benlik algısında belirsizlik: borderline kişilik bozukluğuna sahip kişiler, benlikleri konusunda geçici olmayan bir belirsizlik yaşayabilirler. Kendi kimlikleri ile ilgili olan insanlarda sıklıkla gözlenebilir. Birey, aniden kendini “güçlü ve kısıtlanmamış” hissederken, bir anda “değersiz ve kaybolmuş” hissedebilir.
3. İlişkilerde yoğun İdealizasyon ve Değersizleştirme: borderline kişilik bozukluğu, ilişkilerde ve dramatik dengesizliklere sebep olabilir. Birey, birilerine hissettiği sevgiyi yüksek düzeyde idealize ederken, başka taraftan en küçük hayal kırıklığı veya kabul edilmeme durumlarında o bireyi değersizleştirelebilir. Bu durum Bu, "bağlanma sorunları" ve "karşılıklı ilişkilerde istikrarsızlık" olarak tanımlanabilir.
4. Gerçeklikten kopma: aşırı stres durumlarında borderline kişilik bozukluğuna sahip kişiler, gerçeklik algılarında bozukluklara rastlanabilir. Bu, bireylerde “dissosiyasyon” olarak bilinen, dışardan ya da kendi içsel tecrübelerinden kopmuş hissine kapılabilirler. Bu gibi bozukluklar bireyin kendisini ve sosyal çevresini tanımlanmasında zorluk yaşamasına sebep olabilir.
5. Kendine zarar verici davranışlar ve özkıyım düşünceleri: borderline kişilik bozukluğunun en yapıcı olmayan yönlerinden biri, bu bozukluğu yaşayan insanların, baskın duygusal acıları azaltmak amacı ile kendilerine yarar sağlamayan veya özkıyım düşüncelerini deneyimlemeleridir. Bu gibi davranışlar, duygusal boşluğu doldurmak amacı ile gerçekleştirilir.
Borderline kişilik bozukluğunun neden kaynaklandığı tam olarak bilinmemiş olsa da, genetik, biyolojik ve çevresel etkenlerin toplamı önemli ölçüde rol oynamaktadır. Genetik yatkınlık, duygu durum değişiklikleri ve dürtü denetim ile ilişkilidir. Ayrıca nörobiyolojik çalışmalar, zihnin duygu düzenlemelerinde, özel olarak amigdala ve prefrontal korteks arasında bir işlevsel bozukluk olduğuna işaret etmektedir. Amigdala, duygusal cevapları yönetirken, prefrontal korteks bu duyguları düzenler. Bu iki bölge arasındaki etkileşimdeki bozukluk, kişilerin yoğun duygusal tepki vermesine neden olabilir.
Tedavi ve Destek: Borderline kişilik bozukluğunu Anlamak ve Yönetmek
borderline kişilik bozukluğu, tedavi edilebilir bir durumdur, bu bozukluk için kullanılacak tedavi yöntemlerinin en başında psikoterapi gelir. Özel olarak diyalektik davranış terapisi (DBT) ve şema terapisi, bu bozukluğa sahip kişilerin duygu durum düzenlemelerinde etkili olabilir. Bu terapi yöntemi duygusal açıdan farkındalık, stresle mücadele etme ve sağlıklı ilişki kurma becerilerinin kazandırılmasında yardımcı olur. Şema terapisi ise, erken yaşlarda kaynaklanan olumlu olmayan inançların ve davranış şekillerinin tekrardan yapılandırımlarını sağlar.
Sonuç itibariyle, bu bozukluğa sahip kişiler, yalnızca kendilerine ait bir içsel kargaşa yaşamakla kalmaz, eş zamanlı olarak bu kargaşa dış dünyaya da yansır. Bu bozukluğa sahip kişileri anlamak, sabırlı olmak ve doğru terapi süreci ile destekleyerek yanlarında olmak, hem kişilerin hem de toplumun sağlıklı bir biçimde bu bozukluk ile baş edebilmesini sağlar. Biz psikologlar ve terapistler olarak, bu bozukluğa sahip kişilerin içlerinde çıkan duygusal fırtınalarını sakinleştirmek için doğru araçları sağlamak ve onların hayat kalitelerini en yükseğe çıkarmak, bu zorlu yolda onlara en büyük desteği sunmaya hazırız. Sonuçta, Borderline kişilik bozukluğu, bireyin sadece içsel bir fırtınayı değil, toplumla ve sevdiği kişilerle kurduğu bağları da etkileyen bir durumdur. BPD’yi anlamak, sadece psikolojik bir gereklilik değil, eş zamanlı olarak bir insanlık görevidir.
