İshak Paşa’nın yattığı düşünülen sekizgen planlı türbe, geometrik ve bitkisel motiflerle süslenmiştir.Türbe üzerinde hayat ağacı motifi de bulunmaktadır. Üzerindeki motiflerin 6 cm. kadar derinleşerek işlenmesi bize, bu yontuların işçiliğindeki sanatsal derinliğini gösterir.
Avluda, musluğundan süt ve su aktığı söylenen bir çeşme bulunur. Çeşmenin üzerinde, su ile gül arasındaki aşkı sembolize eden, bir damla motifinin içinde, kıvrık dal ve yapraklarla birlikte işlenmiş, gül motifi dikkat çekicidir.
Sarayın iki ayrı renkli taşla örülmüş minaresi, oldukça ilginçtir. Kubbenin içi, ağaç ve çiçek tasvirleri gibi zengin bitkisel motiflerle süslenmiştir. Fakat motifler özelliklerini yitirmek üzeredir. Caminin kubbesi, Semerkand kümbetlerini andırır.
Sarayın bir diğer köşesi, kuzey cephede üzeri yıkılmış cumbalı odadır. Burada odanın cumbasını taşıyan ve dışarıya sarkan ahşap konsollarda, Türk-İslam sanatında görülmeyen heykel örnekleri yerleştirilmiştir. Sarayın kurucusu İshak Paşa’yı simgeleyen insan, gücü simgeleyen aslan ve en üste yerleştirilen kartalla da yücelik sembolize edilmiştir.
Sarayın zindanında, davalar sonucunda, suçu ağır olanların daha karanlık, az olanların ise daha aydınlık bölümlerde tutulduğu zindan odaları vardır.
Sarayın günümüz teknolojilerini aratmayan kalorifer, kanalizasyon ve su tertibatı bulunur. Ocaklarda ısıtılan sıcak suyun, toprak künkler aracılığıyla yapı içerisinde dolaştırılmasıyla oluşturulan kalorifer sistemiyle, iç mekânlar ısıtılmıştır.Yapıldığı dönem dikkate alındığında, sarayda çok ileri bir ısıtma sistemi olduğunu rahatlıkla söylemek mümkündür.
İshak Paşa Sarayı’nın karşısında, sarayda katiplik yapan Mem ü Zin’in yazarı Ahmedi Han-i’nin camisi ve türbesi vardır. Türbe ve caminin yukarısındaki tepede ise Urartular’dan kalma bir kale yer alır.
Günümüz restorasyon anlayışının çarpıklıklarını, İshak Paşa Sarayı’nda da görmekteyiz. Pvc çatı kaplamaları, sarayın özgünlüğünü kaybettirmiş. Oysa 2000’li yılların başında gezdiğim eser, günümüzden çok daha doğal ve güzeldi.
İshak Paşa Sarayı, bir saraydan ötedir. O canlı bir tarih, O, masal dünyasının sır dolu efsanelerini koridorlarında gizleyen, eşsiz bir yapıdır. Yükseklerde bir kartal yuvasını andıran sarayı, gün batımında izleme şansınız olursa, batan günün pastel renklerinin, sarayın kızıl toprak tondaki taşlarıyla olan raksına, tanıklık edebilirsiniz.
