‘Neye niyet neye kısmet!’
Niyetle kısmet arasındaki ilişkiyi net bir şekilde açıklayan bundan daha iyi bir deyim var mı bilmiyorum.
İnsan, evrimin lütfu mu, cezası mı, bilemedim; yaşadığı anda sürdürmez hayatını. Geçmişin izlerinden kurtulamadan geleceğin belirsizliğinin kaygılarını yaşar. Geleceği istekleri, gereksinimleri doğrultusunda planlayarak ve bu plan çerçevesinde harekete geçerek belirsizlikten kurtulmak ister, niyetini gerçekleştirmek ister.
"Hayat siz başka planlar yapmakla meşgulken başınıza gelen şeydir." diyor John Lennon bir şarkısında. Niyetimizin her zaman gerçekleşmediğini bir başka bir şekilde dile getirmiş oluyor.
İnsan komplike bir bedenle, karmaşık bir toplum içinde ve kontrolünün çok az olduğu bir doğal çevrede yaşamaktadır. Niyeti ve onu gerçekleştirmeye yönelik eylemleri, kendi bedeni, sosyal çevre ve tabiatla etkileşim içindedir. Eylemin sonucunu bu etkileşimlerin toplamı belirlemektedir. Sonuç niyetle uyumlu olduğunda insan mutlu olur. Kavuştuğu amacını kısmetle kavramsallaştırır.
Bazen de niyetle kısmet örtüşmez. O zaman da sonucu kabulle, kısmet değilmiş ki olmadı diye kendini teselli eder. Sonucu belirleyen bunca karmaşık etkileşime kafa yormak yerine, kısmeti koyar ve rahatlar.
Gündelik yaşamımızda bizi birçok sıkıntıdan kurtarır kısmet yorumumuz.
Friedrich Engels Doğanın Diyalektiği kitabında zorunluluk ve rastlantısallığı tartışırken kısmet kavramını da kullanır: “..Bu tür bir zorunlulukta da Tanrıbilimsel doğa görüşünden kurtulamayız. Augustin ve Calvin gibi buna Tanrı’nın ölümsüz buyruğu da desek, Türkler gibi "kısmet” diye de adlandırsak, ya da zorunluluk desek, bilim için pek bir şey değişmez..”
Geçtiğimiz hafta sonu Ankara Tıp 1980 mezunları Ayvalık’ta buluşup Midilli’ye geçtiler ve birlikte güzel bir hafta sonu geçirdiler. Ben ve eşim bu buluşmaya katılamasak da arkadaşlarımızla kısa süreli de olsa görüşme fırsatımız oldu.
Galip Deniz, okuldan ve Üroloji ihtisasından arkadaşım, arkadaştan da öte elli seneyi aşan dostum. Güzel eşi Saadet de ahretliğim. Neredeyse bir yıldır Ayvalık’ta onları misafir etme planları yapıyorduk. En sonunda Midilli buluşmasından sonra bizde kalmalarını kararlaştırdık hep birlikte…
Kısmet değilmiş. Önce Saadet, sonra da Galip gezinin son günlerine doğru virütik üst solunum yolu enfeksiyonuna yakalandılar. Bize bulaştırmamak ve hastalığı evlerinde geçirmek üzere bize uğramadan evlerinin yolunu tuttular.
Dediğim gibi kısmet değilmiş diyerek teselli bulduk.
Hayat biz planlarımızı yaparken yaşadıklarımızmış.
Bir kez daha öğrendik.
Nedim İnce
Ayvalık / 28. 04. 2025
